Pravda

Od vremena uspostavljanja dominacije Osmanskog carstva na Balkanu, pa sve do današnjeg dana, tradicionalna osmansko-turska politika prema Balkanu ima dva oslonca - Bošnjake i Albance - definisao je 2001. u geopolitičkoj studiji „Strategijska dubina“ profesor Ahmet Davutoglu, potonji turski ministar spoljnih poslova i današnji premijer. NJegova knjiga smatra se strategijskom vizijom neoosmanizma i bestseler je Turskoj, gde je štampano 91 izdanje do avgusta ove godine. Prošle nedelje je objavljena i na našem jeziku. - Osnovno polazište knjige je da je Turska jedinstveno obdarena zemlja zbog pozicije na razmeđu kontinenata i istorijskog nasleđa osmanskog carstva, koje je više vekova vladalo značajnim delovima Bliskog i Srednjeg istoka i Balkana, na kojima je ostavilo „značajan civilizacijski trag“. Turska, po proceni Davutoglua, ima potencijale da postane ozbiljna sila i da na savremenim osnovama predvodi muslimanski svet - kaže dr Bojan Bugarčić, pisac predgovora knjige „Strategijska dubina“, koja je pisana kao vizija nove spoljne politike Turske. U Davutogluovoj viziji, Balkan je u „prvom pojasu“ zemalja gde treba najintenzivnije obnavljati osmansku kulturu i tradicije. Kao sredstva on navodi jačanje kulturnih i ekonomskih veza s lokalnim muslimanskim stanovništvom, kome treba vratiti osmanski identitet. - U konstelaciji odnosa u kojoj Albanci i Bošnjaci nisu stabilni i uticajni na Balkanu, nemoguće je da turska istočna Trakija i Anadolija budu spokojne. S geokulturnog i geopolitičkog stanovišta, budućnost Bošnjaka i Albanca predstavlja ključ Balkana. Najvažniji strategijski prioritet Turske u nestabilnim i promenljivim odnosima na Balkanu jeste pitanje osiguranja bezbednosti društvima koja svoju sudbinu vezuju za regionalnu moć i uticaj Turske. Ova situacija za Tursku ne predstavlja samo odgovornost i teret nego i najvažnije sredstvo za formiranje turske sfere uticaja na Balkanu - smatra Davutoglu. Kao najveći problem za širenje neoosmanizma on vidi Srbe i Grke. - Protiv antiosmanskog i antiturskog imidža koji na Balkanu naročito Srbi i Grci vole da ističu u prvi plan Turska mora nastupiti tako što će elemente globalnog rivaliteta pažljivo analizirati i primenjivati u regionu. Odbijanje političke kulture i institucija nasleđenih od Osmanskog carstva dovodi do ozbiljnih problema na Balkanu - smatra Davutoglu. On navodi da Turska za širenje svog uticaja na raspolaganju ima i NATO savez, čiji je Turska član. - Uključivanje NATO u krize i vezivanje uloge Turske u NATO više za Balkan imaju veliki značaj za našu politiku prema Balkanu. Ovakvo opredeljenje biće blisko interesima SAD koje će biti primorane da u budućnosti razvijaju politiku blisku Bošnjacima i Albancima, koji su opet bliski Turskoj. Drugi važan instrument jeste pozicija u na prvi pogled vansistemskoj Organizaciji islamske konferencije (OIK). Aktivno iznoseći balkanske probleme pred OIK Turska je dužna da ih predstavi kao problem čitavog islamskog sveta - predvideo je Davutoglu. On naglašava da je NATO agresijom 1999. smanjena na prihvatljiv nivo vojna moć Srbije, ali ni to, po njegovom mišljenju, nije smanjilo balkanske protivrečnosti na minimum. On predviđa da će na Balkanu doći do ozbiljnog ukrštanja interesa NATO, odnosno SAD i „Evropskog sistema bezbednosti“, odnosno Nemačke, što Turska treba da iskoristi. - Razlike u stavovima između Evropskog bezbednosnog i odbrambenog identiteta i NATO-a po pitanju nadležnosti vezanih za intervenciju, kao i metoda primene u kriznim zonama koje bi mogle iskrsnuti počevši od Makedonije i Kosova, zatim u oblastima poput Crne Gore, Sandžaka, Bosne i Albanije direktno će uticati na regionalni upliv Turske, kao i na njenu poziciju unutar NATO - predvideo je Davutoglu. Kao moguće žarište on navodi i severnu srpsku pokrajinu. - U tom okviru i problem Vojvodine za NATO ima značaja koliko i današnji kosovski problem. Eventualni srpsko-mađarski sukob u pitanju Vojvodine, nakon ulaska Mađarske u NATO, prestaće da bude regionalni problem i pretvoriće se u sukob NATO i Srbije - nagovestio je turski geopolitičar. On navodi da se „Bosna i Kosovo koji se direktno tiču Turske“ nalaze na „osama geopolitičkog sučeljavanja“ na kojima počiva geopolitika Balkana. Prva je „osa Drava-Sava s centrom u Bosni i Hercegovini, a druga Moravsko-vardarska s centrom na Kosovu“. Davutoglu je naveo i uslove za održavanje strategijske dubine države BiH, pokazujući zavidno poznavanje geografije.

Pročitajte još:Ferguson: Policajac ubio novog crnca tinejdžera, jer je hodao kolovozom!Pogledajte kako Indija postaje supersila Azije!

- Prvi od njih jeste pretvaranje strategijske linije koja preko Mostara srednju Bosnu povezuje s Jadranskim morem u važno sredstvo ekonomske i političke integracije, jedan od osnovnih stubova teritorijalne celovitosti. Drugi uslov je očuvanje veze između srednje i istočne Bosne duž linije reke Drine gde su srpska vojska i paravojske počinile najintenzivnije etničko čišćenje. Veza Sarajevo-Goražde mora se ojačati i isplanirati njeno postepeno usmeravanje ka Zvorniku i Foči. Ova linija je veoma značajna kako zbog onemogućavanja ponovne pretnje Srbije prema državi BiH tako i zbog veza muslimanskog bošnjačkog stanovništva srednje Bosne sa Sandžakom i Kosovom. Potpuno prepuštanje Srbima cele istočne Bosne krajnje je opasno - sugeriše Davutoglu. On smatra da je dejtonska Bosna i Hercegovina opstala samo zahvaljujući sukobu između „sistemskih sila“, SAD, Nemačke i Rusije, koje se bore za uticaj na Balkanu i podršci islamskog sveta. Davutoglu je 2001. projektovao da Kosovo mora da se drži na dnevnom redu kao „dvostruki globalni problem“ kojim će se baviti „kako UN i NATO tako i OIK“. Davutoglu ističe da je u slučaju BiH, Kosmeta i Palestine reč o zamrznutim konfliktima i da će se njihova sudbina tek odrediti u novoj podeli sveta. - Turska mora da prati osnovne elemente u procesu formiranja novog svetskog poretka i da preduzima neophodne inicijative u vezi s posledicama koje bi mogao proizvesti mogući tok događaja - zaključuje Davutoglu. Prevod „Strategijske dubine“ na srpski je izdavački podvig „Službenog glasnika“ jer reč o političkom bestseleru, najznačajnijem i najuticajnijem delu u modernoj Turskoj, naglasio je na promociji knjige prof dr Darko Tanasković. - Ne postoji slična knjiga u kojoj je za jednu državu i naciju ispisana njena strategijska projekcija, vokacija i vizija. Pošto je reč o viziji, neće moći sve da se realizuje onako kako bi ta vizija želela. Međutim, sigurno je da će se Turska i dalje kretati prema onome što predstavlja cilj sa stanovišta ove knjige Ahmeta Davotoglua. S njom možemo bolje razumeti savremenu Tursku, a s druge strane u tom ogledalu možemo sagledati sebe i učiniti napor da počnemo da razmišljamo na sličan način o svojim državno-nacionalnim, trajnim i strategijskim interesima - kaže dr Tanasković. Davutogluova strategija odbacuje Ataturkovu politiku da je Turska most između Istoka i Zapada. - Polazna osnova „Strategijske dubine“ jeste da je Turska centralna država u svom okruženju „epicentar Balkana, Bliskog istoka i Kavkaza, centar Evroazije“. Po njoj, turska spoljna politika treba da bude multidimenzionalna, da deluje na više frontova na obnovi strategijske svesti i mentaliteta koji su obezbeđivali „jedinstvenu prodornu snagu Osmanskog carstva i stabilnost osmanskog poretka“. Ta nova politika predstavlja spoj neoliberalizma sa islamizmom - kaže dr Bugarčić. Izvor: Novosti