Pravda

Loznica je tako 1941. godine postala prvi grad na teritoriji čitave Evrope koji je oslobođen od Nemaca, kao i prvi slučaj od početka rata da su se nemački vojnici predali. Veliki jubilej o čijoj simbolici i akterima dugo vremena ćutalo, a posle Drugog svetskog rata je oslobađanje Loznice čak pripisivano i partizanima. To je bio prvi ozbiljniji udarac fašistima na teritoriji okupirane Kraljevine Jugoslavije. Bitka za Loznicu se odigrala 31. avgusta 1941. godine između četnika i Nemaca u Drugom svetskom ratu. Napad četnika na Nemce u Loznici usledio je odmah posle nemačkog odbijanja da se predaju. Tokom ovih borbi poginuo je četnički komandant potpukovnik Veselin Misita, koji je predvodio napad na Nemce u Loznici. Posle jednodnevne borbe, Nemci su bili prinuđeni na predaju, četnici su zarobili 93 vojnika, koji su bili prvi nemački zarobljenici u okupiranoj Evropi. Napad na Nemce u Loznici označio je početak ustanka srpskog naroda protiv okupatora u Srbiji. Ustanakom srpskog naroda protiv okupatora, otpočele su prve četničke akcije prema Nemcima sa onesposobljavanjem i zatvaranjem glavnih puteva koji vode iz Šapca i Valjeva prema unutrašnjosti Podrinja. Posle oslobođenja Loznice, usledio je četnički napad na Nemce u Banji Koviljači, rudniku Zajači, selu Zavlaci i Krupnju, koji su naterani na povlačenje. Oslobođeno je celo srednje Podrinje, a srpske ustaničke akcije protiv Nemaca proširuju se u narednom periodu na Šumadiju, Mačvu i dolinu Zapadne Morave. Odluka o napadu na Nemce u Loznici i dizanju ustanka u Podrinju doneta je na sastanku u manastiru Tronoša 30. avgusta 1941. godine. Na konferenciji su bili prisutni potpukovnik Veselin Misita, artiljerijski kapetan prve klase Dragoslav Račić, iguman manastira i rezervni poručnik jeromonah Georgije Bojić, poručnici Lazar Savić i Ratko Martinović i rezervni poručnik Nikola Gordić, kao i britanski obaveštajac inženjer Herbart Muler. Za komandanta operacije protiv Nemaca u Loznici izabran je potpukovnik Veselin Misita, koji je bio i najstariji po činu među četnicima. Potpukovnik Veselin Misita komandovao je Jadarskim četničkim odredom, koji je u svom sastavu imao oko 1.600 ljudi pod oružjem. U Loznici je bilo oko 100 Nemaca iz 11. čete, 3. bataljona 738. pešadijskog puka, koji su bili dobro utvrđeni u zgradama Doma kulture (Vukov dom), gimnazije i kafani Laze Hajdukovića ispred koje su postavili mitraljesko gnezdo. Tačno u ponoć 30. avgusta 1941. godine oglasila su se zvona sa seoskih crkava u blizini Loznice, to je bio dogovoren signal za početak akcije. Tokom noći zatvoreni su svi prilazi prema gradu, opkoljavanje samog mesta prošlo je bez mnogo muke. U 8,30 časova ujutru upućen je poziv Nemcima preko kurira da se predaju. Nemci su ovaj četnički zahtev odbili. Zbog odbijanja da se predaju, doneta je odluka da se Nemci napadnu po unapred utvrđenom planu. U 9 časova ujutru, pošto su se oglasila zvona sa crkve u Loznici i ispaljeno sedam hitaca iz puške, po ranije dogovorenom signalu, usledio je sveopšti juriš na nemačke položaje. U prvom naletu savladani su Nemci utvrđeni u Domu kulture, posle čega su se predali i Nemci utvrđeni u gimnaziji. Potpukovnik Misita poginuo je na čelu svojih boraca, lično predvodeći juriš i bacajući bombe na Nemce koji su se nalazili u bunkeru ispred kafane L. Hajdukovića, tom prilikom presekao ga je mitraljeski rafal. Misitsa, kao srpski oficir, nije znao za komandu "juriš" već samo za komadu "za mnom". Posle njegove pogibije, komandu preuzima kapetan Bogdan Drljača i starešina manastira Tronoša Georgije Bojić. Do noći, sve je bilo gotovo i svi Nemci su se predali.

Pod komandom Draže Mihailovića Početkom avgusta 1941. godine potpukovnik Veselin Misita i major Boško Todorović sa posebnim instrukcijama od pukovnika Mihailovića stižu na planinu Cer kod kapetana Račića za početak zajedničke akcija protiv ustaša i Nemaca u NDH (Istočnoj Bosni) i protiv Nemaca u celom Podrinju. Major Boško Todorović se odmah uputio sa grupom oficira za istočnu Bosnu radi pomoći srpskim ustanicima u NDH-a, a potpukovnik Veselin Misita se uputio u manastir Tronoša gde je sa poručnikom i igumanom manastira Georgijom Bojićem pristupio pripremama Jadarskog četničkog odreda za borbe protiv Nemaca u Podrinju.

U borbama za oslobođenje Loznice zarobljena su 93 Nemca. Izvestan broj je poginuo i ranjen, a ostali su sprovedeni u manastir Tronošu, a ranjeni upućeni u bolnicu. Sa zarobljenim Nemcima postupano je humano - svima kojim je bilo potrebno ukazana je lekarska pomoć. Četnici su imali osam poginulih, na čelo sa potpukovnikom Veselinom Misitom, i četiri ranjena borca. Zaplenjena je veća količina oružja. Izveštaj o oslobođenju Loznice poručnik Georgije Bojić poslao je na Ravnu goru pukovniku Dragoljubu Mihailoviću, koji je odobrio dalje širenje ustanka i operacije protiv Nemaca u Podrinju. Posle oslobođenja Loznice, Jadarski četnički odred je pregrupisao snage za nastavak akcija protiv Nemaca u Podrinju i 1. septembra 1941. godine napao nemački 3. bataljon 738. pešadijskog puka u Banji Koviljači, najjače nemačko uporište u Podrinju, koje je posle višednevnih borbi naterano na povlačenje. Tokom 11. i 12. septembra 1941. godine u seoskim opštinama jadarskog kraja i u Loznici izvršena je mobilizacija vojno sposobnog stanovništva. Tada je Jadarski četnički odred u svom sastavu imao oko 5.000 boraca, mada zbog nedostatka oružja, borbeno operativni deo činilo je oko 2.500 boraca.

Pročitajte još: (VIDEO) On je anđeo sa gore Zaglavak

Grad je bio slobodan 40 dana, a onda su okupatori ponovo ušli 10. oktobra i u njemu ostali sve do 23. septembra 1944. godine. Taj datum iz 1944. godine se dugo obeležavao kao dan Loznice, a samo su pojedinci godinama pokušavali da ukažu na značaj ustanka koji je u lozničkom kraju ratne 1941. predvodio četnički pukovnik. Izvor: Pravda, Vikipedija