Pravda

Praksa da se žrtvama uskrati šansa da se brane, nastavljena je i na usnulim Beograđanima. Prestonica se pod razornim zapaljivim bombama pretvarala u prizor pakla na zemlji, dok su nedeljna crkvena zvona pozivala na jutrenje, zabeležio je pisac Stevan Jakovljević, tad u uniformi majora, komandanta ratne Kratkotalasne radio-stanice Beograd - Radio Jugoslavije. - Prolomila se eksplozija i prozori su prsnuli u paramparčad. Vrata su se s treskom otvarala i srča je prskala na sve strane. U polumračan podrum između starih i ubuđalih stvari i drva uletali su ljudi, žene, deca u noćnom odelu, bosi, raščupani, unezvereni. Spolja je dopiralo lomatanje i teško survavanje. Nervi zategnuti kao struna. LJudi i žene bi negde da beže, ali napolju pršti od eksplozija, a njih strah da ostanu, da ne budu živi zakopani - zabeležio je Jakovljević. Na prestonicu su se u prvom napadu ustremila 234 nemačka bombardera i 120 lovaca, iako je Beograd bio proglašen otvorenim, nebranjenim gradom da bi se sprečile civilne žrtve. Zločinu Luftvafea suprotstavili su se piloti Šestog lovačkog puka Jugoslovenskog kraljevskog ratnog vazduhoplovstva, koji su pod bombama uzleteli sa 43 aparata da se suprotstave osam puta jačem neprijatelju. U vazdušnim duelima 6. aprila oborili su, prema novijim američkim istraživanjima, 23 nemačka aviona i izgubili 18 svojih. Isti izvori navode da je beogradska protivavionska odbrana, od 40 topova i 36 mitraljeza, uspela da obori 27 letelica Luftvafea, pre nego što je sama potpuno uništena 6. aprila. Do 12. aprila na Beograd je bačeno oko 440 tona razornih zapaljivih bombi. Nemački izveštaji iz 1941. navode da je u bombardovanju stradala trećina beogradskih zgrada, a britanske procene govorile su da je srušena polovina. Uništena je Narodna biblioteke Srbije sa oko 300.000 knjiga, uključujući srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti. Docnije je broj uništenih zgrada značajno smanjivan. Iz ruševina je izvučeno oko 2.500 poginulih, a procene ukupnog broja ubijanih kreću se od 4.000 do 10.000 civila. Više od 10.000 ljudi ostalo je tada bez krova nad glavom i uputilo se u zbegovima ka unutrašnjosti. Ako se uporedi tadašnja veličina Beograda i broj nemačkih aviona koji su ga razarali, on je 6. aprila 1941. osvojio jezivi prestiž najteže bombardovanog grada u Evropi. Berlinski kratkotalasni radio je tokom bombardovanja emitovao pretnju da će se "nemački narod odbračunati sa srpskom razbojničkom bandom". Nemački feldmaršal Evald fon Klajst je na suđenju posle rata izjavio: "Vazdušni napad na Beograd 1941. godine imao je prvenstveno političko-teroristički karakter i nije imao ništa zajedničko sa ratom. To bombardovanje iz vazduha bilo je stvar Hitlerove sujete, njegove lične osvete." Herman Nojbaher, specijalni izaslanik Rajha za Balkan, Hitlerovo ponašanje tumačio kao bes bivšeg austrougarskog vojnika koji nije preboleo poraz od Srbije u Velikom ratu. Hitler je naredio da se najiskusniji piloti i najubojitiji avioni povuku iz vazdušne bitke za Britaniju i sa afričkog bojišta da bi razarali srpsku prestonicu. Rasulo i izdaja su vladali jugoslovenskim generalštabom, koji, uprkos upozorenjima da će Jugoslavija biti napadnuta, nije ni mobilisao ni koncentrisao vojsku na položajima za odbranu. Visoki oficiri Hrvati izvodili su diverzije, unosili paniku i pozivali na predaju, a hrvatski vojnici su masovno dezertirali. Najveći deo srpskih oficira i vojnika bio je smišljeno raštrkan daleko od Srbije, na granicama Jugoslavije, bez snabdevanja, često s neprijateljski raspoloženim stanovništvom iza leđa. Ipak, Srbi i malobrojni iskreni Jugosloveni, pružili su neočekivan otpor nemačkoj kopnenoj ofanzivi kojoj je prethodilo masovno bombardovanje. Tenkovski udari praćenom elitnom pešadijom iz Bugarske i Austrije naišli su na brojne zasede o čemu svedoči Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta: "Naša 12. armija ušla je u jugoslovenski prostor. Snažan otpor jugoslovenske armije. Beograd napadnut tri puta tokom dana i jednom noću. Poziv Pavelića hrvatskom narodu. Mačekov uticaj izgubljen". Nemci su, uprkos nadmoći nad nespremnom vojskom, trpeli neočekivane gubitke. Samo 6. aprila izgubili su više ljudi nego tokom cele ofanzive u Ardenima. Zato su Nemci iz Bugarske morali da povuku avione i kopnene jedinice već spremne za napad na Sovjetski Savez. Međutim, Jugoslavija ni njena vojska realno nisu imale nikakve šanse, bez saveznika, u strateškoj klopci okružena saveznicima sila Osovine sa svih strana - ističe dr Mile Bjelajac, direktor Instituta za noviju istoriju Srbije. U pauzama bombardovanja sanitetske ekipe su tragale za preživelima. - Iza ugla su se pojavila špediterska kola s ranjenicima. Izvukli su ih iz ruševina, te su izgledali kao brašnom posuti. Odelo krvavo i pocepano, lica mrtvački bleda. Na Terazijama iskidane tramvajske žice i razlupani tramvaji. Oko vodoskoka nekoliko mrtvih, među njima i jedno dete - zabeležio je Stevan Jakovljević. Posle bombardovanja nemački avioni su nisko nadletali ulice i mitraljezima kosili preživele. Grad je bio u agoniji i sav obavijen dimom iz kojeg izbijaju crveni mlazevi. Za napad na Beograd i Jugoslaviju sile Osovine su u Austriji, Mađarskoj, Rumuniji, Bugarskoj, Albaniji i Italiji pripremile 2.236 aviona: 1.062 bombardera, 885 lovačkih letelica i 289 izviđačkih. Nemci su protiv vojnih ciljeva i Srbije upotrebila 1.570 aparata, a sa 666 su napali Italijani. Nemci su raspored svih jugoslovenskih vojnih objekata znali savršeno precizno, jer im je planove odneo hrvatski pilot Vladimir Kren, koji je 4. aprila prebegao nacistima svojim avionom. Zauzvrat je postao komandant vazduhoplovstva nacističkog satelita NDH. Izvor: Večernje novosti