Pravda

Sirijski grad Raka nalazi se na severnoj obali reke Eufrat. Grad ćemo na karti pronaći na oko 160 kilometara istočno od najvećeg sirijskog grada Alepa, kao i na 40 kilometara istočno od Tabke, najveće sirijske brane.

Raka predstavlja pravu riznicu istorijskih i arheoloških znamenitosti. Reč je o gradu slavne prošlosti i slavnih istorijskih ličnosti. Centar kulture, nauke, političkog i društvenog života, kao i jedan od glavnih trgovačkih centara u Siriji. Takođe, vrlo je prepoznatljiva po svom multikonfesionalnom sastavu stanovništva.

Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2004. godine, grad Raka je imao oko 220.000 stanovnika i kao takav predstavljao šesti grad po veličini. Danas, veliki broj stanovnika je izbegao iz ovog grada a uzrok tome jeste zauzimanje grada od strane džihadista Islamske države.

Video shows people in ar-Raqqah #Syria pledging to die in #Iraq for #ISILpic.twitter.com/GBQavJxFp2

— Zaid Benjamin (@zaidbenjamin) April 12, 2015

Arheološke iskopine ukazuju na postojanje drevnog grada Tutula, koji je pripadao Vavilonskom carstvu. U periodu bronzanog doba (2,000-1,600 godina pre nove ere) grad Tutul bio je vrlo važan i sveti grad gde se poštovao Bog Dagon (mesopotamijski Bog plodnosti).

Ipak, grad Raka pamti i period helenističkog kulturnog uticaja. Godine 244.p.n.e. kralj Seleuk I Nikator osniva grad Nikeforion na prostoru današnje Rake. Treba reći da su Seleukidi vladali velikim delom carstva Aleksandra III Velikog. Kasnije Seleuk II Kalinik širi grad i menja mu ime u Kalinikos.

Kalinikos dolazi pod vlast muslimana 640. godine i hrišćani sa svojim novim vladarima sklapaju sporazum koji im je omogućavao da slobodno praktikuju svoju veru u postojećim crkvama, ali im je bilo zabranjeno da grade nove. Grad postaje sve važniji centar jer ovde prolaze rute iz Damaska, preko Palmire prema današnjem Iraku.

Vremenom se grad počinje nazivati arapskim nazivom al-Raka, no, iz početka ga mnogi još dugo vremena zovu Kalinikos. Sledi period vladavine Abasida od 750. do 1517. godine. Tada grad doživljava kulturni i verski procvat.

Za vreme vladavine kalifa Haruna er-Rašida, grad je doživio procvat. Neko vreme grad se nazivao po kalifu, Ar-Rašid. Na prostoru grada izgrađeno je nekoliko palata, a poznati arapski astronom al-Batani izgradio je ovde svoje opservatorije za proučavanje svemira. Oko 300 godina - od 10. do 13. veka - Raka, tada češće zvana Ar-Rašid, bio je grad u kojem se događa naučni i kulturni procvat, među najvećim na svetu u to doba.

Nakon perioda procvata usledio je period pada i uništavanja Rake od strane Mongola, od kog se dugo nije uspela oporaviti. Grad se ponovo pominje kao mesto pod vlašću Otomanskog carstva i tada je predstavljao granično mesto na reci Eufrat. 

Slavni otomanski putopisac i autor, Evlija Čelebija, posetio je Raku u 17. veku i opisuje Raku kao mesto gde je našao samo arapske i turkmenske šatore u blizini ruševina što znači da se grad još i onda nije obnovio. U 19. veku Otomani počinju izgradnju vojnih baza u Raki i sprovode politiku naseljavanja arapskih Beduina i Čečena sa Kavkaza.

Tokom 50-ih godina 20. veka, širom sveta dolazi do velike potražnje za pamukom, a to dovodi do naglog ponovnog procvata grada Rake. Naime, pamuk je jedna od glavnih poljoprivrednih kultura na prostoru ove regije uz reku Eufrat. Nažalost, u tom naglom razvoju i izgradnji stambenih objekata i industrijske zone, malo se pazilo na istorijske građevine. Tako je na primer 1950-ih uklonjena tvrđava koja je datirala iz 12. veka, a na njenom mestu je podignut toranj sa satom. 

Tek 80-ih godina prošlog veka krenuli su ozbiljniji arheološki radovi na prostoru grada. Tada je osnovan i gradski muzej, na prostoru zgrade administracije koja je podignuta za vreme francuske vlasti. 

Rat u Siriji izbija 2011. godine i grad Raka pada u ruke terorista u martu 2013. godine. Teroristi, predvođeni Al-Kaidom, ali i pojedinim jedinicama tzv. Slobodne sirijske armije preuzimaju kontrolu nad gradom i ruše spomenik prvom sirijskom predsedniku Hafezu al-Asadu. Uskoro je Al-Kaida u gradskom sportskom centru osnovala šerijatski sud.

Sredinom januara 2014. kontrolu nad Rakom od Al-Kaide preuzimaju još radikalniji akteri - pripadnici terorističke organizacije Islamska država (IS). Nakon zauzimanja grada dali su pobiti sve Alavite, šiite, pravoslavne hrišćane, kao i sve potencijalne simpatizere i podržavaoce Bašara al-Asada. Zatim su uništili sve šiitske džamije i hrišćanske crkve.

Raka je tako postala najozloglašeniji grad na svetu. Ubrzo postaje i glavni grad tzv. "kalifata" Islamske države kojeg je proglasio lider džihadista ID Abu Bakr al-Bagdadi.

Teroristi u Raki su pod čestim napadima sirijskih, ruskih, američkih, a ponekad i francuskih vazdušnih snaga (nakon napada u Parizu 15. novembara 2015., francuske vazdušne snage bacile su 20 bombi na grad), no, džihadisti i dalje odolevaju.

Već se mesecima spominje potencijalna ofanziva koja bi imala za cilj izbacivanje ID-a iz Rake, ali to se još nije desilo. Trenutno dve vojske napreduju prema Raki - sirijska vojska iz pravca Palmire i kurdske snage iz pravca severa.

Sirijska vojska je podržana od strane Rusije, dok kurdske borce pomažu i Rusija i SAD, ali znatnije SAD. Ko će se prvi probiti do Rake, verovatno ćemo saznati već ove godine.

Izvor: Advance.hr