Pravda

Piše: Ted Galen Karpenter U prvom primeru toga radi se o poseti ministra odbrane Eštona Kartera Indiji sredinom aprila i potpisivanju bilateralnog ugovora o saradnji u domenu vojne logistike. Drugi je Obamin upravo završeni put u Vijetnam i najavljeno ukidanje dugogodišnjeg embarga na izvoz oružja toj zemlji. Kao i obično, američki zvaničnici insistiraju da promena politike prema Hanoju ni na koji način nije usmerena protiv kineskih interesa. Ali na takve izjave mogu nasesti samo lakoverni ljudi, posebno kad se sagleda širi kontekst i činjenica da američki ratni brodovi demonstriraju „slobodu navigacije“ patroliranjem u Južnom kineskom moru, otvoreno podsećajući Peking na američke bezbednosne obaveze prema Filipinima, koje proizilaze iz bilateralnog vojnog sporazuma. U tom mešovitom pristupu američke politike prema Kini obuzdavanje je prešlo put od montaže određenih neophodnih komponenti, koje bi kasnije, u slučaju potrebe, bile aktivirane (prva brzina), do iniciranja njihove aktivacije (druga brzina). Verovatno će ubuduće još više pažnje biti posvećeno Kini kao ozbiljnom strateškom konkurentu, ako ne i otvorenom neprijatelju. Ali bilo kakva politika obuzdavanja će se gotovo sigurno pokazati beznadežno teškom za provođenje. Uprkos povremenoj zapaljivoj retorici koju čujemo od Donalda Trampa i nekih kineskih jastrebova, bilateralne ekonomske veze ostaju vrlo obimne i suštinski važne. Kina je drugi najveći američki trgovinski parnter. Godine 2015. SAD su izvezle 116 milijardi dolara robe u Kinu, a uvezle 482 milijarde. Kvarenje ovih odnosa bilo bi izuzetno skupo i bolno za obe zemlje. To naglašava ključni razlog zbog kojeg bi oživljavanje bilo kakve politike koja makar i izdaleka podseća na hladnoratvosku eru obuzdavanja – koje je funkcionisalo protiv Sovjetskog Saveza – predstavljalo beznadežan poduhvat. Američke ekonomske veze sa SSSR su bile zenemarljive, tako da zauzimanje tvrdog pristupa u odnosima sa Moskvom nije iziskivalo posebnu žrtvu. Kada se uzmu u obzir ekonomski odnosi sa Kinom, jasno je da stvari danas ne stoje tako. Tu je takođe i pitanje mogućnosti sklapanja pouzdanog saveza protiv Pekinga. Provođenje politike obuzdavanja protiv Sovjetskog Saveza tokom Hladnog rata bilo je izvodljivo jer – barem tokom ključne formativne faze – ni SAD ni njihovi ključni saveznici nisu imali mnogo političkih ili kulturnih veza sa Moskvom. Stoga je cena zaobilaženja Sovjeta bila minimalna. To definitivno nije slučaj sa Kinom. Većina istočnoazijskih zemalja, uključujući bliske američke saveznike Japan i Južnu Koreju, već imaju duboke ekonomske veze sa Pekingom. Štaviše, Kina je najveći trgovinski partner Japana – petina ukupnog japanskog trgovinskog bilansa otpada na Kinu. Ovim zemljama ne bi bilo lako da sve to rizikuju zbog otvorene podrške američkom kursu konfrontacije, sračunatom na obuzdavanje Pekinga. Tokio nesumnjivo ima sopstvene brige povodom kineskog ponašanja u Istočnom kineskom moru (i generalno povodom kineskih ambicija), ali bi i dalje bio nevoljan regrut u neprijateljskoj politici obuzdavanja. Zaista, čak je i strategija obuzdavanja Sovjetskog Saveza, kako je vreme odmicalo, bila sve teže održiva za američke lidere. To se posebno odnosi na rane 70-te, kad je Zapadna Nemačka politikom prema istoku (Ostpolitik) nastojala da izgradi bolje odnose sa komunističkom Istočnom Nemačkom a indirektno i sa Moskvom i ostatkom sovjetskog bloka. Poboljšanjem veza između demokratske Evrope i SSSR počela je da opada podrška američkom tvrdom pristupu. To je postalo očigledno u 80-tim, kada su američki lideri nastojali da ubede evropske saveznike da odbiju predlog gasovoda od Sovjetskog Saveza do Zapadne Evrope, plašeći se da će to Moskvi dati suviše visok kapacitet za političke ucene. Na opšte nezadovoljstvo Vašingtona, evropski saveznici su odbili taj savet. Ako SAD nastoje da mobilišu regionalnu podršku politici obuzdavanja Kine, od samog početka će morati da rade u okruženju još manje povoljnom od onog u kojem su delovale protiv Sovjetskog Saveza 80-tih. Vašingtonsku politiku bi podržao veoma mali broj zemalja, poput Filipina, koji su već u ekstremno lošim odnosima sa Pekingom. Sa druge strane, veće sile bi verovatno čekale da vide kakvu korist mogu da izvuku iz povezivanja sa Vašingtonom, bez davanja čvrstih obećanja kojima bi antagonizovale odnose sa Kinom i tako podrile veoma važne veze sa tom zemljom. Postoji još jedan ključni razlog zbog čega bi otvorena politika obuzdavanja Kine bila loš izbor za SAD. Nekoliko problematičnih globalnih ili regionalnih pitanja će biti teško rešivo bez znatnog doprinosa i saradnje kineske strane. Gotovo je nemoguće, na primer, zamisliti napredak u rešavanju teškog i složenog pitanja severnokorejskog nuklearnog oružja i balističkih raketnih programa bez ozbiljnog učešća Kine. SAD bi trebalo da spuste, a ne da podižu nivo konfrontacije sa Kinom. To takođe znači ponovno poštovanje koncepta sfera uticaja. U nastojanju da održe američki primat u Istočnoj Aziji i zapadnom Pacifiku, lideri SAD se šepure u Južnom Kineskom moru i drugim regionima koji prirodno mnogo više znače Kini nego Americi. Takva politika će verovatno rezultovati ili ponižavajućim povlačenjem SAD ili katastrofalnim vojnim sukobom. Strategija obuzdavanja predstavlja svesno izbegavanje te ralnosti koje je osuđeno na propast. Izvor: standard.rs/The National Interest