Skup će početi 19. juna, na Duhove, svetom arhijerejskom liturgijom, koju će u Sabornoj crkvi Svetog velikomučenika Mine u Heraklionu služiti svi patrijarsi i oko 400 mitropolita, episkopa i sveštenika. Srpsku crkvu predstavljaće patrijarh Irinej i delegacija od 24 episkopa. NJima će pomagati i savetodavno telo sastavljeno od uglednih teologa, crkvenih istoričara i pravnika, igumana…

Predstojeći skup na Kritu i pripreme za učešće u ovom, po mnogo čemu istorijskom događaju, našli su se i na dnevnom redu prolećnog zasedanja Svetog arhijerejskog sabora SPC, koje je prošle nedelje završeno u Beogradu. Vladike su se dogovorile o sastavu delegacije koja će putovati u Grčku, ali su i usvojile platformu u kojoj su sadržani stavovi Srpske patrijaršije o svim ključnim pitanjima koja će biti razmatrana na Kritu. Patrijarh Irinej i vladike SPC naći će se u Heraklionu među delegacijama devet autokefalnih crkava: Carigradske, Aleksandrijske, Antiohijske, Jerusalimske, Ruske, Rumunske, Bugarske i Gruzijske patrijaršije. U radu Sabora učestvovaće i predstavnici svih samostalnih pravoslavnih crkava: grčke, kiparske, poljske, češke i slovačke, američke, albanske… Na više pripremnih konferencija, koje su održane u švajcarskom gradu Šambeziju, postignut je dogovor o šest tema koje će biti razmatrane na Svepravoslavnom saboru. One predstavljaju kombinaciju univerzalnih, ali i praktičnih pitanja pravoslavnog ispovedanja hrišćanske vere. Crkveni poglavari i vladike razmatraće probleme u vezi s misijom Pravoslavne crkve u savremeno doba, kao i odnos prema ostalom hrišćanskom svetu. Izuzetno značajna tema biće sticanje crkvene autonomije i načina njenog proglašenja, kao i ustrojstva pravoslavne dijaspore. Visoke delegacije razmatraće i pitanja u vezi sa svetom tajnom braka i bračnim smetnjama, kao i važnost posta i njegovog pridržavanja. "Teme koje će razmatrati Sveti i veliki sabor pravoslavnih crkava na Kritu vitalna su pitanja koja već duže vreme vape za celovitim odgovorom", objašnjavaju u Patrijaršiji SPC. "Od ovog skupa očekuje se da potvrdi jedinstvo pravoslavnih crkava, ali i da zacrta jasne smernice našeg budućeg kretanja. Pitanja braka i posta visoke crkvene delegacije razmatraće u svetlu aktuelnog vremena, što će osnažiti iskonsku vezu između vernika i crkve kojoj pripadaju". Istorijski skup će se održati u Crkvi Svetog velikomučenika Mine u Heraklionu. U Patrijaršiji navode da je SPC bila aktivna u pripremama Sabora, ali i da je njen stav bio da se s njegovim održavanjem nije trebalo žuriti. To je razlog što u dnevni red skupa na Kritu nisu ušle pojedine veoma važne teme, poput sticanja autokefalnosti crkava. "Pojedini tekstovi koji će biti razmatrani na Saboru pisani su pre više decenija i ne odgovaraju u potpunosti današnjem vremenu. Postoje, uz to, i neslaganja, pa i poremećeni odnosi među pojedinim crkavama oko mnogih pitanja. Gotovo da nema sumnje da bi Svepravoslavni sabor dao bolje rezultate da je za pripremu bilo još najmanje godinu ili dve", navode u Srpskoj patrijaršiji. Skup na Kritu, kakav nije održan u proteklih hiljadu godina hrišćanske istorije, biće i test u odnosima između pojedinih patrijaršija. Oči pravoslavnog sveta bez sumnje biće uprte u delegacije Vaseljenske i Ruske patrijaršije, čiji su stavovi često suprotstavljeni. Osim po pitanju ekumenizma i odnosa s Vatikanom, patrijarh Vartolomej i patrijarh Kiril u proteklih nekoliko godina razilazili su se i po pitanju liderstva u Crkvi Češke i Slovačke, ali i oko niza pitanja koja se tiču priznavanja statusa autokefalija i poretka crkava. O složenosti njihovih odnosa svedoči i činjenica da Moskovska patrijaršija, uostalom kao i turska vlada, izbegava da poglavara Carigradske patrijaršije naziva 'vaseljenskim', kako se to uobičajeno čini. Iz svega ovog stoji tiha borba za uticaj u svetu, posebno pravoslavnom. Većina ortodoksnih crkava svrstana je u dve grupe. Prvu grupu čine takozvane jelinske crkve okupljene oko Vaseljenske patrijaršije i Atinske arhiepiskopije, koje važe za modernije, dinamičnije i sklone bližim odnosima sa ostalim konfesijama. NJihovi pojedini interesi, suprotstavljeni su takozvanom slovenskom bloku crkava čiji je stub u Moskvi.

Problem sa Rumunima

Višegodišnji problem koji SPC ima sa Rumunskom patrijaršijom, srpska delegacija izneće i na Velikom saboru na Kritu – odlučeno je na nedavno završenom zasedanju najvišeg tela Srpske crkve. Rumunska crkva jedina je sa kojom SPC ima loše odnose, a problemi i tenzije komšijske verske zajednice dovele su na samu ivicu liturgijskog opštenja. U središtu ovog problema nalazi se nekanonsko delovanje rumunskih sveštenika u Timočkoj Krajini. Upadanje na prostor pod jurisdikcijom druge crkve nedopustivo je po univerzalnim pravoslavnim pripisima.

Kalendar

Pravoslavci neće usaglašavati kalendar, bez obzira na sve češće inicijative i zahteve – odlučeno je tokom pripremanja Sabora. Kalendarsko pitanje u središtu je mnogih struja koje se protive održavanju ovakvih skupova i promeni bilo čega u dosadašnjoj liturgijskoj i crkvenoj praksi. Više ruskih, grčkih i bugarskih manastira, kao i pojedinaca, usprotivilo se održavanju skupa na Kritu. Iza njihovog otpora, kako navode, nalazi se strah od proklamacije ekumenizma, u čemu oni vide prikrivenu nameru da se pravoslavlje potčini uticaju Rimokatoličke crkve. Izvor: Večernje novosti