Pravda

Piše: Predrag Ćeranić U tom kontekstu naglasili smo da rat za kalifat, državu uređenu po principima šerijata, vehabijski pokret više neće voditi u Siriji i Iraku već će čekati pogodan momenat da za tu ideju ratuje na teritoriji BiH, i da će do tada vehabijski lideri nastojati da ideološkom indoktrinacijom steknu što više sljedbenika. Opasnost za BiH prepoznali smo i u činjenici da su vehabije uspjele stvoriti organizaciju paralelnu Islamskoj zajednici, i da vehabijski ideolozi, koji su visoke teološke škole završili na prestižnim univerzitetima u Saudijskoj Arabiji i Kataru, u nizu džemata i mesdžida koje su osnovali okupljaju sve više sljedbenika. Ti džemati i mesdžidi ubrzo su u javnosti nazvani paradžematima i paramesdžidima, jer se radi o ilegalnim, paralelnim (Islamskoj zajednici) objektima i zajednicama, osnovanim bez saglasnosti Islamske zajednice, što Zakon o vjerskim slobodama striktno zahtijeva. Zaključak o idejnim kretanjima unutar vehabijskog pokreta u BiH glasio je da se ona odvijaju u sljedećem okviru: okretanje ka nacionalizmu, odbacivanje internacionalizma i odlaska na sirijsko ratište, misionarski rad, organizacijsko jačanje. U javnim istupima na ovu temu, kao poseban bezbjednosni problem, izdvajali smo odlazak dobrovoljaca, bosanskih mladića na sirijsko ratište, gdje ratuju za račun fantomske Islamske države ili Al Kaidinog odreda u Siriji, poznatog pod nazivom Al Nusra Front. Procjene zvaničnih organa, Tužilaštva BiH i Ministarstva bezbjednosti, ukazivale su da se radi o nekoliko stotina sirijskih ratnika, a kretale su se od 370 do 120, što je uvijek bilo manje od njihove brojnosti mjerene očima analitičara i obavještajnih službi zemalja u okruženju BiH, koji su, prema podacima objavljenim na zvaničnim veb stranicama, ukazivali na dvostruko veći broj, kao što je to tvrdila hrvatska obavještajna služba.

Naša opaska se sastojala u poređenju sa dobrovoljcima u španskom građanskom ratu. Naime, nekada su komunisti iz Evrope kao i sa područja bivše Kraljevine Jugoslavije zbog ideje o komunizmu išli u Španiju, da ratuju u građanskom ratu. Nakon završetka tog rata, oni su se vratili u svoje zemlje i postali komandanti u Drugom svjetskom ratu i kasnije vođe i heroji. Danas tako rade vehabije. Odlaze u Siriju i postaju ljudi sa ratnim iskustvom, a vraćaju u BiH, gde planiraju da u narednom periodu postanu komandanti vehabijskog pokreta. Kad su spremni da odu u Siriju da se bore za ideju Islamske države, onda su naravno spremni i da za istu ideju ratuju kod kuće, odnosno u BiH. Osnovna poruka bila je da poglavar Islamske zajednice u BiH Husein Kavazović zaslužuje svaki vid podrške u nastojanju da se paradžemati zatvore i da nakon isteka roka koji je Islamska zajednica dala vehabijskim liderima država treba da reaguje. Kako izgleda stanje stvari sa vehabijama u BiH nakon nepunih pet mjeseci?

Sa sirijskog ratišta vratilo se 50 državljana BiH. Prema riječima ministra bezbjednosti u Savjetu ministara BiH Dragana Mektića povratnici sa sirijskog i iračkog ratišta su prijetnja za bezbjednost BiH, a objašnjavajući šta država čini da bi prijetnje osujetila, 8. aprila objasnio je: “Trenutno je podignuto 18 optužnica, a u narednim danima očekujemo još 20. Neki od njih nam se javljaju da bi postigli sporazum o priznanju krivice, o čemu odlučujemo poslije analize da li BiH od toga ima koristi ili ne“. Sa svim povratnicima sa ratišta sklopljen je sporazum o priznanju krivice. On podrazumijeva jednogodišnju zatvorsku kaznu, koja se može platiti, tako da je kazna za ratovanje na strani terorističkih organizacija, što Islamska država i Al Nusra Front zvanično jesu, u BiH novčana globa. Da paradoks bude veći, džihad ratnici oslobađaju se i troškova sudskog postupka.

Sud BiH je već nekoliko puta odlučio da nekadašnje borce Islamske države ili one koji su planirali da se pridruže toj terorističkoj organizaciji oslobodi plaćanja troškova krivičnog postupka. Ono što je zagonetno jeste odgovor na pitanje šta to oni nude u zamjenu za ovako blagu kaznu. Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske od agencija koje obavljaju informativne razgovore sa licima s kojima se postiže sporazum o priznanju krivice, što su prvenstveno SIPA i Obavještajna agencija BiH ne dobija kopije izjava niti informacije koje ta lica pružaju. Bilo bi logično da nakon obavljenih razgovora sa 50 lica koja su u Siriji ratovala, ministar bezbjednosti izađe u javnost sa informacijom o njihovim motivima za odlazak, kanalima kojima su odlazili, licima koja su ih regrutovala, načinu finansiranja, stepenu društvene opasnosti i slično. U čemu se sastoji sporazum, šta nudi druga strana? Ili se radi o pukoj amnestiji?

Nakon sjednice Sabora Islamske zajednice u BiH, koja je održana 23. aprila, javnosti su predočeni rezultati višemjesečnih razgovora i pregovaranja sa liderima paradžemata. Učinak je više nego skroman, jer je ukupno obavljeno 38 razgovora sa predstavnicima paradžemata, od kojih je 14 prihvatilo da potpiše protokol o priključenju Islamskoj zajednici, dok su predstavnici 22 paradžemata to odbili, a dva paradžemata su se potpuno odvojila od Islamske zajednice. S obzirom na to da je riječ o širenju tekfir ideologije, koja je, kako su to već naglasili u Islamskoj zajednici, za posljedicu imala odlazak mladića iz BiH na sirijsko ratište, gdje su za ideologiju Islamske države mnogi položili živote, opasnost od ilegalnih zajednica koje djeluju izvan Islamske zajednice i mimo Zakona o vjerskim slobodama, ne treba potcijeniti. Na potezu su organi BiH, što je od države i očekivao poglavar Islamske zajednice Husein Kavazović. Ministar bezbjednosti Dragan Mektić,to je gromko najavljivao, navodeći „da paradžemate, koji su izvan sistema Islamske zajednice u BiH treba raščistiti, a ne razgovarati sa njima“. Međutim, kada je na scenu trebalo da stupe državni organi, sve aktivnosti svele su se na inspekcijski nadzor od komunalne policije.

Tako Izet Hadžić, lider džemata u selu Ošve, iz kojeg je na sirijsko ratište otišlo 12 dobrovoljaca, od kojih je pet poginulo, mora da plati kaznu od 500 KM zbog odbijanja da u skladu s naredbom Islamske zajednice u BiH o gašenju svih paradžemata zatvori ilegalni verski objekat u ovom selu. Hadžić je rješenje komunalne policije o kazni okarakterisao kao diskriminatorsko i najavio da će vjerski obred ubuduće obavljati na ulici, odnosno na parkingu. Reakcija ministra bezbjednosti Mektića bila je krajnje zabrinjavajuća. Na konferenciji za novinare nadugačko i naširoko objašnjavao je da „neće oni klanjati na parkingu jer je to javno mjesto i po Zakonu prostor koji služi za parkiranje vozila“. Reis Husein Kavazović nije dobio podršku državnih organa u borbi sa ilegalnim aktivnostima vehabijskih lidera. Vehabijska organizacija i Islamska zajednica funkcionisaće kao paralelni svjetovi.

Nedugo zatim, nekoliko neočekivanih i za Huseina Kavazovića neuobičajenih izjava, izazvalo je žučnu polemiku u bosanskohercegovačkoj javnosti. Na skupu u Švajcarskoj održao je skandalozan govor prepun uvreda, gdje je pripadnike srpskog naroda nazvao „vlasima“. Kavazović je, govoreći o narednim lokalnim izborima, pozvao Bošnjake da se registruju i glasaju u Srebrenici i da ne dopuste da „vlah vlada u Srebrenici“. Zatim je oštro kritikovao Milorada Dodika i Mladena Ivanića zbog odlaska u Beograd, na sastanak sa premijerom Srbije Vučićem. Kavazović se školovao u Sarajevu, gdje je završio Gazi Husrefbegovu medresu i stekao zvanje imama, hatiba i mualima. Od 1985. do 1990. godine studirao je šerijatsko pravo na Unuverzitetu Al-Azhar u Kairu. Kavazovića su njegovi protivnici dovodili u vezu sa organizacijom Muslimansko bratstvo, čija je kolijevka upravo Egipat. Između ostalog, zamjerali su mu što je oštro osudio raspisivanje međunarodne potjernice za Jusufom Karadavijem, ideologom Muslimanskog bratstva, kojeg egipatsko pravosuđe tereti za teška krivična djela, kao što su ubistva.

Nakon sloma tzv. Arapskog proljeća, Karadavi je izbjegao najprije u Katar, a zatim u Tursku, gdje mu je zaštitu pružio turski predsjednik Erdogan. Karadaviju se spočitavaju posljedice Arapskog proljeća, koje predstavlja proces koji se u ideološkom smislu odvijao pod direktnom kontrolom Svjetske unije islamskih učenjaka, kojom predsjedava Karadavi. Karadavi je neposredno rukovodio protestima u Egiptu. Podršku koju je u prvoj fazi ovaj proces imao od SAD i američkih saveznika može se objasniti kao dio antiteroističke kampanje kojom se pokušao umanjiti ideološki uticaj Al Kaide, te preduprijediti njen dalji razvoj. Međutim, politički zahtjevi koji su stizali iz vrha Svjetske unije islamskih učenjaka, a koji su išli u pravcu osnivanja zajednice Islamskih država (po uzoru na Ujedinjene nacije), rušenja vladajućih režima u Saudijskoj Arabiji, Kataru, Ujedinjenih Arapskih Emirata – inače saveznicima SAD, uništenja države Izrael (Karadavi je izdao fetvu po kojoj je dozvoljeno izvođenje terorističkih akcija protiv Izraela, fetvu o zabrani odlaska muslimana u Istočni Jerusalim i džamiju Al-Aksa, dok je pod okupacijom Izraela), uspostavljene veze sa Iranom u cilju postizanja sveislamskog jedinstva – razlozi su zašto je Arapsko proljeće izgubilo podršku SAD. Politički zahtjevi Unije svjetskih islamskih učenjaka pokazali su da se u odnosu na Al Kaidu rad ove organizacije razlikuje samo u metodologiji, a da su vjersko-politički i ideološki ciljevi u osnovi isti.

Pod pritiskom Saudijske Arabije i Ujedinjenih Arapskih Emirata, a koje su Muslimansko bratstvo proglasile terorističkom organizacijom, Katar je otkazao gostoprimstvo sedmorici Egipćana, visokih rukovodilaca ove organizacije. Na poziv predsjednika Erdogana, dolaze u Tursku. U više izjava Jusuf Karadavi je (nakon ukazanog gostoprimstva u Kataru) apostrofirao Tursku kao novog lidera u islamskom svijetu. Veoma indikativna je njegova izjava vezana za osnivanje kalifata (hilafeta), a gdje se navodi da: „Hilafet ne mora biti iste strukture kao u prvim vijekovima, može biti federalna unija ili konfederacija, može početi kao EU i zatim se polako razvijati“. Ovom izjavom Karadavi jasno ukazuje da koncept dominantnog uticaja Turske u granicama bivše Otomanske imperije predstavlja zamjenu za neuspjelo Arapsko proljeće, odnosno da se radi o novom političkom projektu u kojem je ostvaren politički savez Turske, Unije islamskih učenjaka i organizacije Muslimansko bratstvo. Sve su to razlozi zbog kojih Erdogan bezrezervno podržava Muslimansko bratstvo i protivi se politici koju u Egiptu sprovodi general El Sisi.

Kao odgovor na djelovanje Unije svjetskih islamskih učenjaka, a na inicijativu Saudijske Arabije, Ujedinjenih Arapskih Emirata i Katara, uslijedilo je osnivanje Vijeća muslimanskih mudraca. U saopštenju sa osnivačke skupštine navedeno je da je razlog osnivanja Vijeća u činjenici da je Unija islamskih učenjaka, a koja je okupljala najveći broj islamskih autoriteta koji slijede srednji islamski put (termin kojim se označava selefizam koji promovišu Muslimansko bratstvo i Unija islamskih učenjaka) „sijala smutnju među islamskim zemljama, mješala se u unutrašnje stvari islamskih država, podsticala narod na borbu protiv sistema u islamskim državama i podržavala terorističku organizaciju Muslimansko bratstvo”. Za predsjednika Vijeća Islamskih mudraca izabran je šejh dr Abdulah B. Bija (Mauritanija, stalno živi u Francuskoj), a koji je do tada obavljao funkciju jednog od zamjenika predsjednika Unije islamskih učenjaka i bio jedan od potpredsjednika Evropskog vijeća za fetve i istraživanja. Za počasnog predsjednika vijeća izabran je rektor Univerziteta Al-Azhar u Kairu dr Ahmed Mohamed Tajib.

Karadavi je 2010. godine boravio u Sarajevu, kada je posjetio Mustafu Cerića, tadašnjeg poglavara Islamske zajednice. Ponovni dolazak u Sarajevo uslijedio je 2014. godine, kada je Karadavija ugostio Bakir Izetbegović. Izetbegović je početkom 2014. godine primio delegaciju Muslimanskog bratstva predvođenu Karadavijem, i tom prilikom je u zgradi Predsjedništva BiH podigao četiri prsta u znak podrške, što je inače znak raspoznavanja pripadnika Muslimanskog bratstva.

Ovaj čin proglašen je velikim diplomatskim incidentom, a Ministarstvo inostranih poslova Egipta zbog Izetbegovićevog gesta uručilo je protest otpravniku poslova Ambasade BiH u Kairu Muhamedu Čengiću. Izetbegovićev čin u Egiptu je protumačen kao podrška terorističkoj organizaciji u otporu prema državnim vlastima. To je za posljedicu ujedno imalo da je BiH na mapi Muslimanskog bratstva označena kao država u kojoj ova teroristička organizacija ima podršku.

Vremenom su se viđenja na Muslimansko bratstvo između Turske i zemalja Zaliva, predvođenih Saudijskom Arabijom, približila, što je došlo do izražaja tokom sastanka Erdogan – kralj Salman sredinom aprila ove godine u Istambulu. U inače prijateljskoj atmosferi razlike u političkim pogledima bile su prisutne dok se razgovaralo o Egiptu. Erdogan je zamjerio Salmanu zbog podrške koju Saudijska Arabija pruža generalu El Sisiju, na što je Salman Erdogana ubjeđivao da nema razloga za brigu. Po Salmanu, razlog za njegovo koketiranje sa Sisijem krije se u namjeri da ukloni sadašnje čelnike Muslimanskog bratstva i na njihove pozicije dovede svoje ljude, pri čemu nastoji da sačuva infrastrukturu, jer za Muslimansko bratstvo ima plan da u destrukciji Evropske unije zamijene Islamsku državu, odnosno da pomognu Turskoj u naporima koje ulaže u tom pravcu. Operativci Turske i Saudijci trebalo bi da osnaže ekonomske, političke i vjerske pozicije vehabijama koje dolaze iz redova Islamskog bratstva, a pozicije će prvenstveno graditi ekonomskim ulaganjima. Erdogan se pohvalno izrazio o planu i obećao podršku. Revitalizovano Muslimansko bratstvo, po Salmanovoj zamisli, direktno će voditi ljudi iz klana Sudairi, što se Erdoganu dopalo.

Glavni cilj Salmanovog dodvoravanja Turskoj je što želi zajedno s Egiptom i Turskom izgraditi okosnicu novog sunitskog saveza koji bi provodio sve najvažnije regionalne politike. Lako je zaključiti da će glavna trasa za prodor Turske i Saudijske Arabije u EU biti Balkan, i da će se u ideološkom smislu oslanjati na Muslimansko bratstvo. Predviđeno je da Balkan bude glavna logistička baza. U tu svrhu su već pojačane donacije vehabijskim zajednicama u Bosni i Hercegovini i na Kosovu. Jusuf Karadavi ima 90 godina i potreba za smjenom generacije u Muslimanskom bratstvu je sve izraženija. Saudijski kralj Salman je uložio mnogo energije i novca u novu strukturu, koja bi mogla preuzeti Muslimansko bratstvo. Nova kadrovska infrastruktura je na Univerzitetu Al-Azhar, i oni su oslonac klana Sudairi.

Poglavar Islamske zajednice u BiH, Husein Kavazović, 20. aprila ove godine otišao je u Egipat, gdje je tokom četverodnevnog boravka posjetio dr Ahmeda Tajiba, vrhovnog vjerskog autoriteta Egipta, a sastao se i sa vrhovnim muftijom dr Ševkijem Alamom, ministrom vakufa Muhamedom Muhtarom DŽuma, te sa predsjednikom Univerziteta Al-Azhar dr Ibrahimom Hudhudom. Po povratku iz Egipta Kavazović je počeo davati izjave koje više priliče funkcioneru SDA, nego vjerskom autoritetu.

U zvaničnom političkom diskursu u BiH preovlađuju stavovi o putu u EU i uopšte o neophodnosti evroatlanskih integracija, korupciji, ekonomskom razvoju itd. Kada se zagrebe ispod površine, ukaže se druga strana stvarnosti Bosne i Hercegovine. Izvor: Fond strateške kulture