Pravda

Piše: Vladan Glišić Međutim, ono što ovaj sporazum čini značajnim je činjenica da je tu na mala vrata Putinova Jedinstvena Rusija prihvatila ideju lidera Demokratske narodne partije Milana Kneževića o podršci osnivanju Balkanskog saveza neutralnih država na prostoru Srbije, Crne Gore, Republike Srpske i Makedonije.  Na ovaj način bi se ideja neutralnosti, pre svega vojne, proširila na prostor većeg dela Balkana, omogućila bi nenasilni otpor uvlačenju ovog prostora u NATO, povezala bi prostore na kojima žive Srbi (tradicionalno naklonjeni Rusiji) i sprečila izolaciju Srbije kao trenutno jedine zvanično vojno neutralne države u ovom prostoru. Uz to, po svim pravilima međunarodnog prava, ovakav Savez po prirodi neutralnosti ne bi bio nužno anti-NATO. Ideja Balkanskog saveza ima svoje korene na ovom prostoru i već je odigrala značajnu ulogu u prethodnim vremenima. Zanimljivo je da ljudi koji je danas nose imaju vrlo slične idejne profile sa onima koji su je nekada nosili. Zanimljivo je i da se kontekst u kome se pojavljuje u mnogo čemu poklapa sa onim od pre veka i više. Čak je i Rusija akter koji se ponovo pojavljuje kao pokrovitelj ove ideje. Ipak, u nečemu se ova ideja danas razlikuje i u tom pogledu nam je još potrebnija nego nekada. Pre svega, ko je čovek koji je zaslužan za novo uvođenje Balkanskog saveza u politički život Balkana? Milan Knežević je lider Demokratske narodne partije, ali i jedan od tri lidera Demokratskog fronta uz Andriju Mandića (Nova srpska demokratija) i Nebojšu Medojevića (Savez za promjene). DF je trenutno najoštirija i najozbiljnija opozicija višedecenijskoj diktaturi Mila Đukanovića u Crnoj Gori. Milan Knežević, što zbog svoje mladosti (najmlađi od tri lidera), što zbog levo-revolucionarnog resantimana (ponikao u Socijalističkoj narodnoj partiji) postao je najoštriji i najbritkiji protivnik Đukanovićevog režima tokom višednevnih uličnih protesta. NJegovim duhovitim i oštrim istupima na mitinzima opozicije doprinela je i činjenica da je on talentovani pesnik (već ima nekoliko zbirki pesama političke satire). Ovakva njegova retorika ga je i obeležila u očima režima te je on bio među povređenima prilikom policijskog razbijanja mirnih demonstracija, a protiv njega režim vodi i više krivičnih postupaka. Kneževićeva partija je nastala odvajanjem borbenijeg krila Socijalističke narodne partije Crne Gore na čelu sa Predragom Bulatovićem i prof. Draganom Koprivicom posle odluke da ne mogu da slede politiku kompromisa sa Đukanovićevim režimom. Međutim, ideološka matrica ove nove partije ostala je ista – borba za socijalnu pravdu, nastavljanje slobodarskih tradicija srpskog naroda i njegove oslobodilačke borbe - sve u svemu, dosta levo-narodnjačkog i suverenističkog stava u politici. Zato je bilo sasvim prirodno da se u njenom krilu rodi obnova ideje o Balkanskom savezu. S druge strane, iz sličnog političkog miljea, ali nekih stotinak godina ranije  rodila se ideja saveza balkanskih naroda kao najbolja odbrana od mešetarenja velikih sila ovim prostorom i kolonijalnog ropstva koje se balkanskim narodima nudilo kao zamena za ropstvo pod Turcima. Velike sile, svesne slabosti Turske, krenule su u preoblikovanje Balkana tako što je svaka od njih koristila staru rimsku strategiju Divide et impera (zavadi pa vladaj) i podilazila lokalnim dinastijama i njihovim kamarilama, obećavajući im šovinističku ekspanziju pod svojim pokroviteljstvom. Vidi se da se u tom pogledu ništa nije promenilo jer i danas mnoge kompradorske elite na Balkanu podvođenje interesa svog naroda stranim ambasadorima prikrivaju žestokim šovinizmom. Tada, politički pokret pod idejnim vođstvom Svetozara Markovića pokreće ideju saveza balkanskih naroda u kome će narodi, vođeni idejom socijalne pravde i narodnog oslobođenja iz Turskog ali i drugih carstava, napraviti federaciju koja će obezbediti suverenitet narodnih država, ali i suverenitet tih naroda u svojim državama. Svetozar Marković je hteo da jednim revolucionarim zamahom oslobodi narod stranih gospodara, ali i domaćih gazda koji su bili dobre sluge stranih gospodara.  Prosto je neverovatno koliko bi se govori Svetozara Markovića i drugova, kojima su tada napadali domaće gazde i strane gospodare, mogli primeniti na sadašnje političko-tajkunske elite koje podvode balkanske narode zapadnim silama. Međutim, decenije bezuspešne socijalne i nacionalne borbe za oslobođenje su dovele do otrežnjenja i uverile političke predstavnike balkanskih naroda da nema nikakvog oslobođenja ovog prostora bez saveza sa nekom od velikih sila. I tako se dolazi do Rusije kao saveznika čiji su imperijalni interesi bili najbliži  interesima suvereniteta balkanskih naroda. Tako, pod patronatom Rusije, balkanske države zaključuju Balkanski savez kojim kreću u rat za oslobođenje od turskog ropstva pre nešto više od stotinu godina. Nemalu ulogu u osnivanju tadašnjeg Balkanskog saveza imao je naš predsednik vlade Milovan Milovanović – jedan od najvećih srpskih političara tog vremena. Vratimo li se u današnjicu, primetićemo da potpisivanju sporazuma u Moskvi kojim se oživljava ideja Balkanskog saveza nije naravno data potrebna medijska pažnja. To je i razumljivo kada se zna da je savez pod istim nazivom pre jednog veka zaključen da bi se poveo rat protiv tadašnjeg gospodara Balkana – Turske. Zna se ko je današnji gospodar Balkana – EU nominalno, a SAD stvarno i – NATO vojno. I sličnosti sa prethodnim Balkanskim savezom su prosto indikativne: iniciran je idejom jednog mladog političara izrazito levo-narodnjačkog i suverenističkog opredeljenja, podržan je od iste velike sile koja je i pre stotinu godina pomagala oslobađanje Balkana – Rusije, i naslanja se na isti narod koji je i tada pomrsio planove zapadnih velikih sila – Srbe. Međutim, velika razlika koja može potpuno da izmeni prirodu novog Balkanskog saveza u odnosu na onaj ratni od pre stotinu godina je u tome što se ovde ne traži oružano okupaljanje Balkanskih država. Novi Balkanski savez u sebi ima izrazito pacifističku notu – on traži neutralnost, ekonomsku saradnju i povezivanje i demilitarizaciju ovih prostora. I to jeste rešenje za Balkan. Rešenje koje se zasniva na međunarodnom pravu, a ne na snazi udruženog oružja. To što takav stav podržava i Rusija, mnogo govori o njenom odnosu prema međunarodnom pravu i prirodi njene spoljne politike. To što  političari naše budućnosti (što je po svojim godinama i energiji Knežević) na taj način vide ostvarenje naših narodnih i suverenističkih težnji - takođe pozitivno govori o ulozi Srba na Balkanu. Saglasno tome, o nekadašnjem tvorcu Balkanskog saveza, predsedniku vlade Kraljevine Srbije, Milovanu Milovanoviću, pisao je Slobodan Jovanović: „Srpske interese imao je stalno na umu, ali ih nije suviše naglašavao, nego ih je vezivao za neke više i opštije interese“. Tako i današnji Balkanski savez. Izvor: fakti.org