Pravda

Piše: Dragoslav Bokan Dezerterstvo iz vojske Kraljevine Jugoslavije je dobilo prigodno, mnogo nežnije ime: ”samodemobilizacija” i mnogi dotadašnji nosioci najviših vojnih odlikovanja su ih skinuli sa grudi i povadili iz vitrina, zamenivši uniformu sa belim orlovima za onu sa šahovnicom (uskoro porskanu nevinom srpskom krvlju). U znak sećanja na Prvi svetski rat i tadašnju tradiciju vojevanja, hrvatska vojska je službeno nazvana ”Hrvatsko Domobranstvo” i u njene redove su, između ostalog, masovno stupali pripadnici raznih manjinskih nacionalnih grupa. Među njima, sa posebnom strašću, i Ukrajinci… Mnogi ne znaju da je Ante Pavelić u emigrantskoj fazi imao bliske i saradničke kontakte sa tadašnjim vođama ukrajinske antikomunističke emigracije. Veze su postojale još od ranije, prvenstveno kroz delovanje rođenog brata ”NDH maršala” Slavka Kvaternika, egzotičnog imena Petar Milutin (koji je krajem Prvog svetskog rata služio u Glavnom Stožeru Galicijske armije, kao načelnik stožera ”Sive divizije” takozvane Ukrajinske države). Petar Milutin Kvaternik je služio u jugoslovenskoj vojsci (kao major), a odmah zatim je otišao u emigraciju kao član ustaškog pokreta. Tokom tridesetih godina su Ukrajinci išli na obuku u italijanskim ”kampovima za trening” zajedno sa hrvatskim ustašama. Vođa tih ukrajinskih gerilaca, Mihajlo Kolodzinski, bio je, ujedno, i jedan od iskusnih predavača ”vojnih veština” u kampu San Dimetrio (gde je sa njima bio i zloglasni Vlado Černozemski, kasnije poznat kao ubica jugoslovenskog kralja Aleksandra Karađorđevića). Ostala su zabeležena imena ovih ukrajinskih saboraca ustaških terorista: Oleksa Bandera (Stepanov brat), Mihajlo Miušinski, Lev Krisko, Roman Kucak, Grigorij Kupecki, Muhajlo Gnativ i Grigorij Fajda. I svi su oni nakon atentata na jugoslovenskog kralja bili prebačeni od italijanskih vlasti na jedno ostrvce severno od Sicilije, gde su proveli nekoliko godina u potpunoj izolaciji (spremajući se za svoje akcije u ratu koji se već valjao preko brega)… A da se sad vratimo na glavnu temu: prilazak Ukrajinaca vojsci Nezavisne države Hrvatske odmah po njenom formiranju. Ukazom generala Augusta Marića, zapovednika hrvatske pešadije, 2. jula 1941 (neposredno po početku napada Vermahta na Sovjetski Savez) formirana je Ukrajinska legija (prvobitno u sastavu 369. pešačke pukovnije, a u sastavu Vrboskog divizijskog rejona). Pošto Nemci nisu dopustili ovim novopečenim ukrajinsko-hrvatskim bojovnicima da pođu na Istočni front, oni su krenuli u rat sa četničkim i partizanskim jedinicama (nakon početka opšte pobune srpskog naroda zbog početka masovnih klanja već prvih meseci postojanja NDH). I tako je počelo ukrajinsko prolivanje srpske krvi, u bratskom ”zdrugu” sa njihovim hrvatskim saborcima. Od prijavljenih 1200 dobrovoljaca, u redove Ukrajinske legije je primljeno njih oko 500 (jer su uslovi bili završen vojni rok i da kandodati imaju manje od 40 godina). Većina su bili Ukrajinci iz Bosne, uz jednu grupu posebno aktivnih zagrebačkih studenata Ukrajinaca. Već 22. avgusta iste godine su ”ukrajinski dragovoljci” već dali zakletvu Paveliću, kao ”Prva satnija ukrajinske legije”. Prvi zapovednik Ukrajinske legije bio je izvesni Dmitro Lucenko, a ubrzo posle njega mnogo poznatiji Volodimir Panjkiv (1896, Kolomija – 1947, Zagreb), kao ”pričuvni bojnik” po činu. I odmah je počela obuka pripadnika ove formacije, koja je trajala sve do proleća 1942. godine… Na svojim uniformama su (uz sve hrvatske oznake) imali i našivke sa ukrajinskim ”trozupcem” na plavoj pozadini, a kasnije, umesto toga, značke u obliku malog metalnog štita sa svojim nacionalnim simbolom, ”trozubcem” na desnoj strani grudi… Nakon toga su ti ustaški Ukrajinci krenuli u borbu protiv četničkih formacija u Prnjavoru, Derventi i na Kozari u leto iste godine. Istovremeno su krenuli i na partizanske formacije na području Bosne… Troje Ukrajinaca je dobilo od poglavnika Pavelića srebrne medalje ”Za hrabrost”, a Mihajlo Maljarčuk se ”posebno istakao pri zauzimanju srpske crkve u Piplićima”. A komandant legije, Lucenko, je uskoro dobio i drugi orden za hrabrost (u borbi u srspkim selima Majevcu i Ratištu)…
U kasnijim borbama su još petorica Ukrajinaca dobili odlikovanja, a borbe su se nastavljale (sa različitim uspehom, uz neke pobede i poneki poraz). Vremenom je ukrajinska ”satnija” prerasla u ”bojnu” (što svedoči o povećanom broju njenih pripadnika), a ukupno je u trogodišnjim borbama poginulo 120 ukrajinskih legionara… A posle rata je određen broj ovih dobrovoljaca u ustaškim redovima bio streljan od partizanskih vlasti, dok je veći broj njih svoj život završio u Južnoja Americi (gde su živeli zajedno sa hrvatskim emigrantima)… NJihovu ”misiju” su 1991. godine nastavili ukrajinski dobrovoljci koji su se pridružili Hrvatskoj vojsci (HV), Hrvatskom vijeću obrane (HVO) i Hrvatskim obrambenim snagama (HOS), učestvujući u borbi sa Srbima. Oni su Tuđmanovu Hrvatsku smatrali nastavkom NDH, a sebe naslednicima Ukrajinske legije iz Drugog svetskog rata…
NJihova imena neću pominjati. Nisu to ničim zaslužili, sem po zlu koje su nam naneli… P. S.
Unuk jednog od ovih ukrajinsko-hrvatskih boraca (Sergeja Henriksena, pripadnika osiromašenog švedskog plemstva iz Kijeva) je Boris Mikšić, poznati hrvatski privrednik i političar (bio je i kandidat za predsednika Hrvatske na izborima 2005-e). NJegov otac (Stjepan) bio je pilot ”Hrvatske zrakoplovne legije”, zapamćene po učešću na Istočnom frontu… Da vidite kako Ameri žele da evakuišu ID na Balkan, pogledajte OVDE. Izvor: Fejsbuk stranica autora