Svega nekoliko nedelja kasnije, vlast Talibana se urušila u celom Avganistanu i Islamski emirat Avganistan je prestao da postoji. U simboličnom činu koji je dobro pokazivao totalni kolaps talibanskog sistema vlasti, vrhovni vođa Talibana Mula Mohamed Omar je bio primoran da napusti glavno talibansko uporište Kandahar na motociklu u pratnji svega nekoliko boraca.
Proganjanje Talibana širom Avganistana
Krajem 2001. i početkom 2002. godine Talibani su delovali kao stvar prošlosti i pokret je bio na korak od nestanka. Ostaci talibanskog pokreta su se povukli u najudaljenije planinske krajeve Avganistana ili su prebegli u Pakistan.
Da situacija bude još gora, vojna koalicija koja je svrgnula Talibane nije imala nameru da se povuče nakon obavljene misije i njeno vojno prisustvo je kontinuirano jačalo. Tokom cele 2002. godine američke i savezničke snage su aktivno progonile ostatke talibanskih snaga kako im ne bi dali prostora za pregrupisavanje.
Okupacija Avganistana i uzdizanje talibanskog "feniksa"
Ipak, uprkos totalnoj teritorijalnoj dezintegraciji talibanske države, okupaciji Avganistana od strane najmoćnije svetske vojne koalicije i otporu većine nepaštunskog stanovništva, Talibani su ne samo uspeli da opstanu kao organizovani pokret, već su moćnu alijansu koja je planirala da ih uništi bacili na kolena i u potpunosti ponizili.
Talibani uspostavljaju kontrolu nad južnim Avganistanom
Do 2006. godine Talibani su ponovo uspostavili svoju dominaciju u paštunskim oblastima južnog Avganistana i nanosili su kontinuirane gubitke brojčano i tehnološki superiornijim savezničkim snagama.
Amerikanci prošli kao Sovjeti krajem osamdesetih godina XX veka
Suočeni s talibanskim pokretom koji je svakog dana postajao sve jači, američki vlastodršci su reagovali panično i na isti način kao i njihovi sovjetski prethodnici tokom 80-ih; povećanjem vojnog prisustva, sve većom agresivnošću i eskalacijom vojnih delovanja.
Talibansko širenje na severu Avganistana
Rezultat ovakvog pristupa je bio očigledan 2011. godine, kada su Talibani izvršili masovni napad na Kandahar, koji je uspeo da ugrozi sam centar grada i koji je jasno demonstrirao sve veću nemoć alijanse čak i u najvećim urbanim središtima. Da situacija bude još gora, Talibani u ovom periodu počinju da se šire i na sever Avganistana, u područja koja su bila daleko od tradicionalnih paštunskih uporišta na jugu zemlje.
Američko povlačenje i "demokratizacija" Avganistana
U Pentagonu su na vreme prepoznali totalni krah svog poduhvata, ali priznavanje poraza američkoj i svetskoj javnosti nije bila opcija. Umesto iskrenog i otvorenog priznanja da su nakon deset godina rata Talibani u daleko boljoj poziciji nego 2001, američki vlastodršci su najavili „povlačenje“ iz Avganistana i predstavili ga kao logičan ishod uspešnog projekta stabilizacije i izgradnje nacije i demokratije u zemlji.
Zvanična retorika najveće moderne supersile 2014. godine nije se puno razlikovala od izjava rukovodstva Sovjetskog Saveza 1989, 25 godina ranije, kada je povlačenje sovjetskih vojnika u Moskvi prikazivano kao kraj uspešne misije pomoći bratskoj socijalističkoj republici (koja će se raspasti svega tri godine kasnije).
Krah američke "strategije" protiv terorizma
Zvanični kraj američkog aktivnog vojnog angažmana u Avganistanu u decembru 2014. godine je ujedno predstavljao i krah američke strategije borbe protiv terorizma. Isto kao što je poraz u Vijetnamu bio simbol kraja direktnog američkog vojnog angažmana u borbi protiv komunizma, poraz u Avganistanu je u potpunosti diskreditovao pristalice kontinuiranog američkog vojnog prisustva u muslimanskim zemljama.
Veliki ljudski gubici i početak Arapskog proleća 2011. godine
Veliki ljudski gubici i enormni finansijski troškovi su od početka Arapskog proleća 2011. godine primorali američko vođstvo da ima isključivo indirektnu ulogu u događajima u regiji.
Politika sile pokazala se veoma lošom
Fundamentalni uzroci američkih (i prethodno sovjetskih) neuspeha tokom proteklih 15 godina leže u jednom duboko pogrešnom shvatanju kako funkcionišu tradicionalna društva i u verovanju da u militarizaciji leži rešenje svih problema sa kojima se ova društva suočavaju.
Američki stratezi su, verujući u politiku sile, smatrali da se pobeda u ratu ostvaruje pukim fizičkim uništavanjem protivnikovih vojnih snaga, a da će mir neizbežno uslediti nakon vojne pobede. Ovaj promašeni vojni koncept, koji je duboko ukorenjen u zapadnoj političkoj i vojnoj misli, je već doživeo potpuni kolaps u Avganistanu, a vrlo verovatno će ga doživeti i u Iraku i Siriji.
Primer Sirije i Iraka
Pad Mosula i Rake tokom 2017. godine se predstavlja kao veliki trijumf američkog oružja, ali kao i u slučaju Kabula 2001. politički i društveni faktori koji prevladavaju u ovim državama čine ovu „pobedu“ dugoročno neodrživom.
U Avganistanu je instalacija pro-američke vladajuće hunte dovela do masovnog nezadovoljstva u konzervativnim paštunskim oblastima i omogućila je talibanskom pokretu da se brzo oporavi. Zauzimanje velikih urbanih centara i ostvarivanje konvencionalnih vojnih ciljeva nije ni u najmanjoj meri doprinelo povećanju stabilnosti i sigurnosti u državi.
Nemogućnost uspostave demokratije na zapadni način
Korumpirana vlast, koju su uglavnom sačinjavali po zlu zapamćeni zapovednici paravojnih formacija sa početka 90-ih (među njima su bili i takvi ljudi kao što je bivši vladar Kandahara i osvedočeni pedofil i silovatelj Gul Aga Šerzai) i pro-zapadni disidenti bez ugleda među tradicionalnim plemenskim strukturama, je bila loš izbor za zemlju kojoj je najviše trebala poštena i sposobna vlada.
Zahvaljujući asimetriji koja je vladala u vatrenoj moći avganistanska vlada nikada nije mogla da izgubi neki od većih gradova, ali su Talibani kroz veštu kampanju koja je kombinovala elemente političkog, vojnog, verskog i socijalnog pristupa uspeli da obesmisle pojam „vlade“ Avganistana u većem delu ruralnih oblasti države.
Polovinu Avganistana kontrolišu Talibani
Dok masovni mediji pridaju veliku pažnju objektivno simboličnim događajima kao što je kratkotrajno talibansko zauzimanje grada Kunduza na severu Avganistana (petog grada po veličini u državi) i kasnijem oslobađanju grada, prava bitka za kontrolu zemlje se događa u prostranim ruralnim oblastima u kojim živi većina stanovništva. A Talibani već duže vreme dobijaju tu bitku.
Čak i američki službeni izvori potvrđuju da Talibani kontrolišu ili imaju značajan uticaj u oko pola od 407 okruga na koje je administrativno podeljen Avganistan. A ova kontrola se ne zasniva isključivo na goloj sili, budući da u mnogim okruzima čak ni najosnovnije socijalne delatnosti poput obrazovanja ne mogu funkcionisati bez Talibana.
Pobeda na staklenim nogama
Slično kao i u Avganistanu, anti-ID koalicija je koncentrisana isključivo na kratkoročne vojne ciljeve i na sopstvene političke interese, a dugoročna izgradnja održivih institucija uopšte nije u planu. „Pobeda“ se definiše brojem „oslobođenih“ gradova i sela, bez obzira na sredstva koja su korišćena prilikom njihovog zauzimanja, pa makar to značilo i fizičku destrukciju čitavih naselja i razaranje društvenih zajednica.
Terorizam je nepobediv
Napredovanje protiv ID se meri brojem ubijenih militanata i uništenih pozicija, čak i kada to znači da iza svakog likvidiranog teroriste ostaju desetine razjarenih članova porodica, rođaka, saplemenika i prijatelja. „Konačna pobeda“ se proglašava onda kada su surove, ali funkcionalne, ID institucije ponovo zamenjene lokalnim kriminalnim klanovima koji služe svojim nalogodavcima i koji su prvobitno i izazvali uspon ID svojom korupcijom i bahatošću.
Žestok kontranapad džihadista na severu Hame pretvorio se u pokolj napadačkih snaga. Više o tome čitajte OVDE.
Izvor: Advance.hr
