Pravda

Piše: Predrag Ćeranić Bugarska se odmah disciplinovano distancirala od Rusije, a Crnoj Gori je prokrčen put u NATO. Moskva je paralelno promovisala Južni tok. Američki odgovor je bio imenovanje DŽesa Bejlija (Jess Baily) za ambasadora u Makedoniji. Bejli je imao bogatu diplomatsku karijeru, kretao se od DŽakarte, Dakara, Senegala, Tajlanda do Ankare. Bejlijev cilj je bio rušenje Turskog toka, koji je Gruevski prihvatio nakon što su Rusi zbog nekooperativnosti Bugarske odustali od Južnog toka. Trasa Turskog toka ide preko Makedonije. Tako počinju problemi za premijera Gruevskog. Drugi razlog su veliki projekti u Makedoniji koje grade Kinezi, odnosno u u infrastrukturi Makedoniji su prisutne velike kineske investicije. Danas situacija u Makedoniji klizi prema oružanom sukobu suprotstavljenih političkih opcija, i podsjeća na početak rata u Ukrajini. Ako bi do sukoba zaista došlo, oni bi se neminovno odrazili na region. Turska na Balkanu ima svoje interese i vjerovatno bi se turski savez sa Rusijom raspao. Razilaženje je već prisutno jer Erdogan u Siriji gubi sve za šta se zalagao, a kap koja bi prelila čašu bio bi ruski pristanak na stvaranje države Kurda. Rusi bi mogli podržati Kurde kako bi osporili legitimitet američkog vojnog prisustva u Siriji. Znači, u slučaju sukoba u Makedoniji, Turska bi bila zainteresovana za stvaranje Velike Albanije i podržala Kosovo. Treba imati u vidu da bi sukob Albanaca i Makedonaca doveo u pitanje interes NJemačke u eksploataciji rudnih bogastava na Kosovu (Trepča). Albanija ima oko 800 tenkova i motivisanu vojsku, tako da bi njena vojska bila možda najvažniji faktor u novom balkanskom ratu. Neizvjesno je da li bi se u taj rat direktno uključile SAD i Rusija, ili bi se vodio prikriveni, tzv. proksi rat preko drugih. Ako na Balkanu proključa, Moskva bi povukla logičan potez – zatvorila bi Crno more za strane brodove, dok bi Bosfor držala otvorenim. Neizvjesno je da li je Erdoganu poznato da Izrael, SAD, Britanija i NJemačka aktivno rade na razbijanju Turske. Za Tursku bi bilo dobro da odustane od megalomanskog plana u Siriji, jer ako izgubi podršku Rusije, Turska bi postala najveći gubitnik u regionu. Faktor koji remeti mir na Bliskom istoku je i Izrael, koji se drznuo da izazivajući Ruse napadne regularne Asadove snage. To znači da Izrael bezrezervno računa na podršku Vašingtona, odnosno predsjednika Trampa, kojeg želi uvući u širi sukob i to samo zbog Irana. Na Bliskom istoku ništa nije riješeno. Veliki su apetiti Zalivskih zemalja, prvenstveno Saudijske Arabije, kao i apetiti Turske, Kurdi žele svoju državu, Zapad računa na sunite u Iranu kao na destabilizujući faktor… Makedonsko rukovodstvo razmatra sve moguće opcije, a zalažu se za nove izbore, jer nisu spremni prihvatiti da Talal DŽeferi iz najveće albanske partije, Demokratske unije za integraciju (DUI) bude izabran za predsjednika parlamenta. S druge strane, lideri EU su otvoreno podržali Zaeva i albanske partije koje su u koaliciji sa njim. EU želi da eliminiše Gruevskog, optužujući ga da je omogućio priliv ruskog i kineskog kapitala. Dok je za Ruse imperativ polaganje cjevovoda za Turski tok, za Kineze je to Novi put svile. Malo je poznato da Kina godinama sarađuje sa Gruevskim jer je Makedonija odavno tipovana kao glavno čvorište Novog puta svile. Sada postaje jasno zašto je Kina kupila luku Pirej, koja je u snažnoj ekspanziji. Enormno je povećan promet kontejnera robe, što je mimo volje Zapada, koji strahuje od ekonomskog „potapanja“ Evrope jer cijene da će kineske kompanije preko Balkana, koji važi za „meki trbuh Evrope“ plasirati jeftinu, a kvalitetnu robu. Strah EU postao je veći nakon informacije da Kina obavlja ozbiljne pripreme za izgradnju pruge Pirej – Skoplje – Beograd – Budimpešta. Evropskim liderima ne dopadaju se ni napori premijera Srbije Vučića koji odavno promoviše prugu Niš – Beograd – Budimpešta. Kinezi su poodmakli sa planovima i potpisivanjem ugovora sa makedonskim željeznicama. Stoga nekim zemljama Zapada odgovara „paljenje Balkana“, za što bi britanski mediji optužili „nasilni ruski uticaj“ na Balkan, dok bi se upadi OVK na sjever Kosova tolerisali. Fitilj bi trebalo da bude upaljen u Makedoniji, za što su medijske i političke pripreme u toku. Mejnstrim mediji prstom će pokazati u Moskvu i isticati pogubnost srpskog nacionalizma, bez namjere da otkriju stvarne razloge za rat – sprečavanje Novog puta svile, odnosno kineskog prodora u EU. Sukobi u Makedoniji veoma brzo bi se proširili na susjedne zemlje zbog različitih interesa velikih sila i regionalnih geopolitičkih igrača. S druge strane ne treba prenebregnuti činjenicu da su Rusi i Kinezi partneri na geopolitičkom planu, što važi i za Balkan, gdje imaju zajednički cilj – izgradnju koridora za svoje energente i robu. Stoga žele pobjedu Gruevskog jer bi druge opcije sprečile njihove ekonomske planove. Zapad, opet, želi odlazak Gruevskog, iako svjestan da bi koalicija Zaeva sa albanskim partijama omogućila stvaranje Velike Albanije. Ideja o Velikoj Albaniji postoji još od vremena Austro-Ugarske, kao siguran štit od ruskog uticaja i političkog upliva na Balkanu. Danas važi i procjena da bi Velika Albanija kontrolisala čvorište sa Bliskog istoka. Na Tursku se sa stanovišta Zapada više ne može računati u tom smislu, jer je politički nestabilna, sa nedefinisanom spoljnom politikom i spiskom saveznika. Izvor: Fond strateške kulture