Pogon za delaboraciju municije u Tehničkom remontnom zavodu (TRZ) „Đurđe Dimitrijević Đura“ u Kragujevcu ponovo je otvoren u septembru ove godine. Novac su udružili Vlada Srbije, zavod u Kragujevcu i NATO poverilački fond u kojem najveći prilog daju Velika Britanija i Sjedinjene Američke Države.
Uloženo je ukupno 2.570.000 evra. Vlada Srbije uložila je 1,6 miliona evra, NATO poverilački fond 900.000, a ostatak TRZ Kragujevac. Otvoreni su pogoni dve radionice: za izvlačenje eksplozivnog punjenja iz košuljice projektila i za delaboraciju, modernizaciju i održavanje ubojnih sredstava, navodi se u tekstu objavljenom na portalu Balkanska bezbednosna mreža.
Kragujevački pogon bio je mesto nesreće u kojoj su 2017. godine stradala dva oficira i dva civila na službi u zavodu. Nesreća se dogodila zbog ljudskog faktora tokom rada na projektu delaboracije koji je finansirao NATO. Nove investicije znače pre svega bezbednost za zaposlene kao i za prostor oko Tehničkog remontnog zavoda, ali i prihode za državu jer su ovakve institucije u Evropi retke.
Obnavljanjem rada ovog pogona nastavlja se tradicija stara tri veka. Malo je poznato da se u Kragujevcu još od sredine 19. vek obavljala delaboracija, odnosno rastavljanje i popravka municije raznih kalibara.
Municija i naoružanje koje stručnjaci Vojske Srbije označe kao neupotrebljivu, a može se raditi u pešadijskog municiji, granatama za tenkove i artiljeriju, rakete razliitih namena, avio bombe - sve se to dovozi u TRZ Kragujevac i rastavlja na sastavne delove.
Zatim se, ukoliko je moguće municija vraća u život ili se upotrebljivi delovi šalju nazad u proizvodnju - odnosno odvija se reciklaža municije i eksploziva.
Srbija je, kako bi unapredila rad na delaboraciji municije 2011. tražila od Poverilačkog fonda NATO sredstva za uništavanje 8.000 tona viškova zastarele municije u vojnim magacinima.
Godine i decenije boravka u magacinima i izloženost atmosferskim uticajima, pokrenule su hemijske procese koji u najblažoj varijanti stvaraju neispravnu municiju, a u najgoroj eksplozije sa nesagledivim posledicama, što se dogodilo u Paraćinu 2006. godine.
U prvoj fazi, NATO poverilački fond uložio je 3,7 miliona evra, a Tehnički remontni zavod znanje i iskustvo svojih inženjera i majstora.
Na listi za uništavanje nalazilo se čak 1.400 kasetnih avio bombi BL-755 iz osamdesetih godina čiji je rok upotrebe davno istekao (zadržane su odredjene količine), zatim 250 aerosolnih bombi bojevih glava iz doba hladnog rata pa čak i 225 protivoklopnih raketa tipa Kobra iz Zapadne Nemačke. Reč je projektilima koje je Beograd nabavio za potrebe ratova devedesetih godina prošlog veka i koje nikada nisu upotrebljene.
Projektili Kobra deo su takozvanog "Libanskog tovara" iz 1991. koji je stigao u Srbiju iz te bliskoistočne države stigao preko luke Bar. Te ratne godine srpska tajna služba nabavila u Bejrutu raznovrsno oružje zapadnog porekla. Na listi za reciklažu iz istog tovara nalazi se i 66 protivoklopnih raketa Tou američke proizvodnje. Prema tvrdnjama beogradskih medija u "Libanskom tovaru" bile su i nemačke jurišne puške G3 kakva je korišćena u atentatu na srpskog premijera Zorana Đinđića.
Kao i sve što se proizvede i municija i eksplozivi imaju rok trajanja. On je kraći ako se takva sredstva čuvaju na neodgovarajućim mestima. Osim većeg rasterećenja, demilitarizacija ili uništavanje viškova municije može da donese i zaradu jer se delovi, bilo hemijske supstance ili metal, mogu prodati na tržištu.
Takođe, ulaganje u osavremenjivanje Tehničkog remontnog zavoda Kragujevac može da privuče druge zemlje iz regiona, ali i šire, koje imaju desetine hiljada tona zastarele i neupotrebljive municije i ekploziva koje treba bezbedno uništiti.
Na putu evropskih integracija Srbija je obavezna da se pridržava ekoloških standarda, a obavezuju je i ratifikovane konvencije Ujedinjenih nacija o opasnom otpadu u koji spadaju i viškovi zastarele municije i eksploziva.
Pročitajte OVDE kakvu to silu sa Istoka Srbima donosi Medvedev.
Izvor: Kurir/ balkansec. net
