Institucionalna zaštita prirode započela je u našoj zemlji pre 72 godine osnivanjem Zavoda za zaštitu prirode Srbije.
–Na osnovu stručnog rada Zavoda danas imamo model zaštite prirode koji je usklađen sa evropskim i svetskim standardima. U nacionalnom sistemu zaštite prirode trenutno se nalaze naši najočuvaniji i najznačajniji delovi prirodne baštine koji se čuvaju u okviru sistema 470 zaštićenih područja koja zauzimaju površinu od 7,66 odsto teritorije Srbije. U okviru zaštićenih područja nalazi se: 5 nacionalnih parkova, 18 parkova prirode, 21 predeo izuzetnih odlika, 70 rezervata prirode, 314 spomenika prirode, 36 područja od kulturnog i istorijskog značaja, a status zaštićenog prirodnog dobra imaju i 1783 strogo zaštićene divlje vrste i 860 zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, navodi se u saopštenju Zavoda povodom godišnjice ove ustanove.
Bukove šume u Srbiji (Foto: zzps.rs)
– Intenzivno se radi i na uključivanju zaštićenih područja naše zemlje u međunarodne mreže i programe zaštite prirode. U okviru UNESKO programa „Čovek i biosfera” su dva naša područja proglašena za Svetske rezervate biosfere: Golija-Studenica i Bačko Podunavlje. Ove godine nominovane su bukove šume kao deo dobra svetske prirodne baštine, kaže direktor Zavoda, mr Aleksandar Dragišić.
Evropa je jedini kontinent na kojem rastu i dominiraju čiste i mešovite šume bukve. Širenje evropske bukve u post-glacijalnom periodu (nakon završetka poslednjeg ledenog doba) je proces koji traje više od 10.000 godina. U Srbiji su prisutne bukove šume balkanske, odnosno mezijske bukve, koje predstavljaju autohtone šume koje rastu na različitim nadmorskim visinama, od (70) 100 do 1800 (2500) metara nadmorske visine.
Na listi svetske prirodne baštine nalazi se prekogranično dobro „Drevne i netaknute bukove šume Karpata i drugih regiona Evrope”, koje trenutno čini gotovo 80 bukovih šuma u 12 evropskih država (Ukrajina, Slovačka, Nemačka, Belgija, Španija, Italija, Slovenija, Austrija, Rumunija, Bugarska, Hrvatska i Albanija), kako bi se ekosistem bukovih šuma očuvao za buduće generacije, kao jedan od najznačajnijih listopadnih šumskih ekosistema severne hemisfere i, svakako, najznačajniji za evropski kontinent, za koji je i endemičan.
Bukove šume u Srbiji (Foto: zzps.rs)
Nakon poslednjeg proširenja ovog dobra svetske prirodne baštine 2017. godine, januara 2020. godine je predata nominacija novog proširenja ovog izuzetno kompleksnog dobra u kojem učestvuje 10 zemalja: Srbija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Severna Makedonija, Švajcarska, Češka, Poljska, Slovačka, Italija i Francuska, koje predlažu dodavanje novih 30 rezervata bukovih šuma za upisivanje u okviru ovog dobra.
Nominovani bukovi rezervati u Srbiji nalaze se u NP „Fruška gora” - lokaliteti u režimu zaštite prvog stepena „Papratski do” i „Ravne”, u NP „Tara” - lokaliteti „Zvezda” i „Klisura Rače” i u NP „Kopaonik” – „Kozje stene”, koji su većim delom obrasli očuvanim mešovitim bukovim šumama.
Institucionalna zaštita prirode u Srbiji započinje osnivanjem Zavoda. Prve uspostavljene kategorija zaštite bile su opšti i strogi rezervati prirode. Status rezervata prirode prve dobijaju bukove šume, kao naši najzastupljeniji šumski ekosistemi koji su ostali u prašumskom obliku i dosta izučavani zbog svoje očuvanosti, retkosti i reliktnosti. Strogi prirodni rezervat „Zeleničje” proglašen je 1948. godine, upravo netaknuta bukova šuma sa lovor-višnjom.
Gde se krije kruna cara Dušana saznajte OVDE!
Izvor: Politika
