Takav primer su grobnice "Blječeva 1" sa telima iz ratnih događaja iz 1992. godine i "Zalazje 1" u kojem su se pored muslimanskih žrtava iz 1995. godine nalazile i srpske žrtve iz 1992. godine, navodi se u izveštaju Komisije.
Nekoliko sekundarnih grobnica, kao što su one na Čančarskom putu ili u Zelenom Jadru, sadrže delove tela koji su direktno povezani sa površinskim ostacima iz Pobuđa kod Bratunca ili iz područja Baljkovice, što ukazuje na to da oni nisu bili preseljeni iz primarnih grobnica, već da su te osobe najverovatnije stradale tokom proboja.
Komisija je ukazala na činjenicu da neki posmrtni ostaci imaju jedinstvene DNK profile koji uopšte nisu u vezi sa nestalim osobama iz Srebrenice. Sa druge strane, posmrtni ostaci gotovo 1.000 žrtava sa liste nestalih iz Srebrenice nikada nisu pronađeni.
- Sve ovo otvara mnoga pitanja u vezi sa brojem pogubljenih ljudi u masovnim streljanjima, brojem poginulih u borbama i brojem umrlih u drugim kontekstima u leto 1995. godine i pre tog vremena - navodi se u Izveštaju.
Jedna od važnih kategorija žrtava iz događaja u Srebrenici tokom jula 1995. godine povezana je sa nizom zaseda i oružanih borbi tokom vojnog proboja muslimana.
Više od 10.000 ljudi bilo je u koloni koja se sastojala delom od članova aktivnog i rezervnog sastava 28. divizije takozvane Armije Republike BiH koji su napustili Srebrenicu i nameravali da stignu do Tuzle.
Mnogobrojni dokumenti opisuju delovanje snaga Vojske Republike Srpske koje su pokušale da spreče muslimanske oružane snage da stignu do Tuzle.
U nekim dokumentima navode se gubici VRS uz mnoge iskaze očevidaca o efektima granatiranja kolone i posledičnoj smrti pripadnika 28. divizije tokom proboja.
Komisija navodi i da da suštinski odgovor na pitanje koliko je ljudi ubijeno tokom borbe još nije poznat.
Postoji nekoliko forenzičkih indikacija o vezama između smrti tih ljudi i površinskih nalaza slučajeva koji su kasnije otkriveni na istom području.
Značajan je broj pojedinaca koji su nestali "u šumi" na mestima kroz koja su prolazile trupe muslimana /Buljim, Bokčin Potok, Kravica, Mratinci, Kamenica, Udrč, Snagovo, Baljkovica i druga, što uključuje i područja zaista "u šumi"/.
- Ne mora nužno da znači da je mesto nestanka ujedno i mjesto na kojem je osoba stradala, međutim podatak da je 3.000 ljudi nestalo u blizini borbenih linija podstakao nas je da sprovedemo prostorne analize, počev od jednostavnog mapiranja otkrivenih površinskih slučajeva kao osnove, a zatim dodavanjem još jednog sloja geografski rekonstruisane rute, odnosno toka proboja 28. divizije - navodi se u izveštaju.
Ovo pruža prostorni obrazac koji pokazuje da je većina površinskih nalaza otkrivena u direktnoj liniji proboja ili u njegovoj blizini.
Informacije o uzroku smrti u patološkim izveštajima donekle su ograničene zbog raspadnutosti mekih tkiva pre obdukcije, pa stoga nisu uvek bile korisne u pokušajima da se napravi razlika između borbenog i neborbenog statusa stradalih kao i da se razabere način ili posebne okolnosti stradanja, čak i kada postoje dokazi o povredama zadobijem od vatrenog oružja.
U Izveštaju se navodi da nije nerazumno pretpostaviti da prisustvo gelera ili eksplozivnih povreda ukazuje na to da je određen broj pojedinaca poginuo u borbi.
Analiza uzroka smrti navedena u bazi podataka koja je 2015. godine nastala u sklopu Identifikacijskog projekta "Podrinje", a sadrži evidenciju 5.450 identifikovanih pojedinaca, pokazala je da je u 301 slučaju rana od eksplozivnog oružja navedena kao mogući uzrok smrti.
Najveća koncentracija osoba sa eksplozivnim ranama utvrđena je u sekundarnim grobnicama duž puta ka Čančarima od zvorničke Kamenice do Čančara 122, u Liplju 29 pojedinaca.
Te grobnice, zajedno sa lokalitetima sa površinskim ostacima 57 pojedinaca, prate prostorni obrazac linije proboja i zona borbenih dejstava, što sugeriše da su ti pojedinci poginuli u borbenoj situaciji.
Analiza stanja očuvanosti i kompletnosti skeletnih ostataka u sekundarnim grobnicama pokazala je da neke sekundarne grobnice imaju neobično visok nivo telesne dezartikulacije i razbacanosti delova tela.
Budući da su sve grobnice imale slične osobine i način nastajanja lokacija i vreme nastanka, upotreba teške mehanizacije za kopanje, pljačkanje i premeštanje tela, slične arheološke metode iskopavanja očekivan je i ujednačen nivo fragmentacije tela.
Nivo fragmentacije telesnih ostataka izražen kao kvantitativni odnos između kompletnih ili skoro kompletnih tela i nepovezanih delova tijela pokazao je da postoje značajne razlike među grobnicama.
Upadljivo je da se pomešane kosti na lokacijama sa najvećom fragmentacijom i razbacanošću ostataka nalaze uglavnom u Liplju, Čančarima i Zelenom Jadru. Baš u tim grobnicama mogle su se naći osobe koje su poginule u borbenim dejstvima od teškog naoružanja.
Stepen dezartikulacije u ovim grobnicama ne odgovara tipičnoj dezartikulaciji nastaloj usled mašinskog premeštanja ostataka u sekundarne grobnice, zaključuje se u izveštaju Komisije.
Izveštaj Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995. godine ove sedmice javno je objavljen na sajtu Komisije i Republičkiog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica.
Da li Inckova nametnuta odluka može da prođe bez sukoba, saznajte OVDE.
Izvor: SRNA
