Ako je riječ o političkim idejama, frazama ili propagandnim floskulama. – dabome, o svemu se može diskutovati ali u geografiji političke fraze i parole ne znače puno, jer ako se govori o „Otvorenom Balkanu“, postavlja se logično pitanje: Šta je, u stvari, u teritorijalnom smislu Balkan i kako su to i u kojoj mjeri, Albanija i Srbija uz pomoć Sjeverne Makedonije uspjeli ga otvoriti?
BRAĆA ŠIPTARI I SKRIVENE STAZE DO NATO SAVEZA:
U razgovoru na ovu temu, teško je ne uočiti, jednu važnu činjenicu: ova integracija nije povezana sa inicijativama Evropske unije, kao što su „Mini Šengen“ ili „Berlinski proces“, pa čak ni odmjereni i dopunjeni program „Berlin plus“, tada odlazeće njemačke kancelarke Angele Merkel. Otvoreni Balkan predstavlja inicijativu i u određenim mjerama realizaciju, američke politike i ideja Otvorenog društva Georga Soroša, koje na terenu inplementira njegov sin Aleksandar.
Nema mi oproste profesionalni demagozi i „evet efendije“ ali govoriti o ekonomskom značaju „udruživanja“ sa Albanijom i Sjevernom Makedonijom, zvuči kao neozbiljni i bolesni, crni humor.
U sferi bezbjednosti i odrbrane, pitanje ovakvih integracionih poteza i procesa može biti zanimljivo kad se zna da su beznačajna Albanija i vječito ponižavana Sjeverna Makedonija, članice NATO alijanse i sigurno će taj aspekt otvaranja vlastitih granica prema ratobornom i neprijateljski orjentisanom savezu, koji drži pod okupacijom 15.% teritorije Srbije, predstavljati važnu činjenicu. Podsjeća to na vrjeme Staljinovog „NE“ upućenog Josipu Brozu Titu i doba zaoštravanja odnosa između Sovjetskog Saveza i Jugoslavije. Nakon što je došlo do prijema Grčke i Turske u NATO 1952. godine otvorila se prilično diskretna mogućnost povezivanja Jugoslavije sa NATO savezom. Iz Grčke je stigao predlog o zajedničkom tripartitnom odbrambenom savezu Jugoslavije, Grčke i Turske. Josip Broz Tito je pokazao interes za ovu stratešku kombinaciju pa su, već u februara 1953. godine ove tri zemlje sklopile ugovor o prijateljstvu koji je predviđao koordinaciju vojnih komandi. Istovremeno, na Bledu je potpisan dokumenat „Ugovor o savezu, političkoj saradnji i uzajamnoj pomoći“ s važenjem na 20 godina. Posredstvom Grčke i Turske, Jugoslavija je uključena u američke odbrambene planove i ovaj savez je smatran „dodatkom NATO, kao jugoistočno krilo Evrope“.
Nakon sporazuma, iz Vašingtona su prvo slali hranu, potom oružje, zatim industrijsku opremu, a onda i tehnologiju koja se nije smjela izvoziti drugim komunističkim zemljama. Tako će JNA postati četvrta armija na kontinentu, a jugoslovenska vojna industrija postati najprofitabilnija izvozna grana. U to vijeme, Titova Jugoslavija je dobila sve što su Amerikanci tada proizvodili osim atomske bombe. Stiglo je 292 klipna aviona, 192 mlazna, 20 transportnih, 22 mlazna izviđačka i 43 nadzvučna aviona. Nadzvučne avione u tom trenutku, pored SSSR-a i SAD, posjedovale su samo Britanija i Francuska.
Dobijeno je i 1.120 bestrzajnih i 715 samohodnih topova, oko hiljadu protivavionskih topova, pet hiljada bazuka, 918 tenkova, 565 oklopnih automobila, 2.500 protivavionskih mitraljeza, 34.000 automata, 4.387 radio-uređaja, 545 agregata, 24 pokretne radionice veze, hiljade brodskih topova i mitraljeza, bacača raketa, protivpodmorničkih dubinskih mina, radara, bombi, stotine hiljada najrazličitijih granata. U Postojni je bilo raspoređeno 200 tenkova zbog straha Amerikanaca da bi sovjetska armija mogla kroz tzv. „ljubljanska vrata“ prodreti u sjevernu Italiju itd., itd., itd...
Kada bi primarni pristup ove analize išao tim pravcem i zadržao se na tom polju, sve bi u političkom smislu bilo problematično a posebno bi se nadogradio složeni odnos prema „omraženom autoru“, koji je svoje zamjerke u Beograd već jednom prilikom, poslao, preko Čikaga.
Zato ovdje treba faktografski izneti činjenice: Otvoreni Balkan dogovaraju Srbija, Albanija i Sjeverna Makedonija a njima će se pridružiti Kosovo, šta god ono bilo u budućnosti. Istina je da su: Albanija, Sjeverna Makedonija, Kosovo pa čak i Crna Gora (kada bi je Dritan Abazović uspio pogurati u ovom pravcu), manje zajedno od Srbije, što znači, da je glavni faktor u teritorijalnom i demografskom smislu: Srbija. U etno-nacionalnom smislu, međutim, Albanci vode glavnu riječ: od tzv. Preševske doline, do Makedonije, Kosova i Albanije, proteže se jedinstven prostor pod albanskom dominacijom.
Istina je takođe, da to što rade Beograd, Tirana i Skopje nije Balkan, nego njegov jedan, ne baš toliko važan dio, kome Srbija pokušava darovati geopolitički značaj koji sama ima: naravno uzalud.
Iako se danas pojam "Balkan" kao jedna od geografskih regija Evrope često zaobilazi, (novo ime regije je Jugoistočna Evropa), i dalje ga mnogi autori definišu kao regiju. Obično se smatra da Balkan čine barem kopneni dijelovi Grčke (84 odsto teritorija), Sjeverne Makedonije (cijeli teritorij), Albanije (cijeli teritorij), Srbije (cijeli teritorij), Crne Gore (cijeli teritorij), Bosne i Hercegovine (cijeli teritorij), Bugarske (cijeli teritorij) i manjih dijelova Turske (evropski dio oko 5% teritorije), Rumunije (oko 50 %, pokrajine Dobrudža, Vlaška i Moldova), Hrvatske (47 % teritorija južno od Save i Kupe bez primorskih ostrva) i manji deo Slovenije (23% na jugu, Kras i primorje). Time se Balkan definiše kao prostor sa ukupnom površinom od 550.000 km2 i 53 miliona stanovnika dok integracija i otvaranje Srbije (sa Kosovom naravno), Albanije i Makedonije zauzima nešto oko 140.000 km2 i ima oko 15.miliona stanovnika.
GEOGRAFSKE I POLITIČKE GRANICE BALKANA:
Balkan je u grčkim i rimskim izvorima nazivan "Poluostrvo Hema". Planinski lanac je bio poznat kao "Planine Hem". U srpskoj tradiciji, Balkan je poznat kao „Stara planina“, u turskom jeziku kao „Šumovita gora“. U grčkoj mitologiji, trački kralj Hem, sin Boreje „Sjevernog vjetra“, sujetan i ohol vladar, je poredio svoju ženu Rodopu i sebe sa Zevsom i Herom, zbog čega su bogovi pretvorili bračni par u planine. Prema drugoj grčkoj legendi, planine su nazvane Hemske, nakon borbe Zevsa sa ogromnom zmijom Tifonom. U toku borbe, Tifon je cijelu planinu bacio na Zevsa, koji je svojim munjama uspeo da je odbije. Planinom je potekla krv, koja se na grčkom jeziku izgovara kao "hem" pa su od tad, planine poznate kao "krvave", tj. "hemske".
Geografska definicija Balkana zasniva se na planinskim lancima, u koje spadaju Dinaridi, planina Balkan, Rodopi, Šar planina i Pindus. NJome su isključeni gotovo cijela Slovenija (osim Krasa), Rumunija (osim Dobrudže), većina Hrvatske, zatim manji delovi Srbije (Vojvodina), Crne Gore (Boka) i ostrva Grčke. Čitava kopnena masa se zove Balkansko poluostrvo, jer je na jugu, jugozapadu i jugoistoku okružuje Jadransko, Jonsko, Egejsko, Mramorno i Crno more. Iako nije riječ o pravom poluostrvu, to se ime često koristi za širu regiju.
Sjeverna granica Balkana je upitna. Često se Dunavska i Panonska ravnica ne smatra dijelom Balkana. Mnogi balkanski naučnici i analitičar smatraju da sve što je sjeverno od Save i Dunava - sjeveroistočna Slovenija, sjeverna Hrvatska (srednja Hrvatska i Slavonija), sjeverna Srbija (Vojvodina) i veći dio Rumunije - nije dio Balkana. Drugi opet kažu da i ta područja zajedno s jugom Rumunije (bez Transilvanije) spadaju u Balkan. Zapravo, Balkan nije toliko cjelina zbog planinskih lanaca koliko zbog zajedničke i često nasilne istorije koju prvenstveno obilježavaju vijekovi potčinjenosti ili borbe s Osmanlijskim carstvom, kao i međusobni sukobi u 20. vijeku.
Svakako je posebno zanimljiva ta riječ „Balkan“ jer u sebi sadrži dvije riječi iz turskog jezika, a to su „bal“ - što znači med i „kan“ - što znači krv. Upravo ove dvije riječi odslikavaju Bal-kan i njegovu istoriju pa je poznata holivudska glumica, Angelina Jolie, režiserski prvenac, ratnu dramu iz 2011.godine. baziran i na njenom scenariju, nazvala „U zemlji krvi i meda“ (In The Land Of Blood Honey).
Ponekad se u okviru Balkana spominju i zemlje sa manje od 50 % teritorije na Balkanskom poluostrvu Rumunija 9%, Hrvatska 45 % i Slovenija 25%. Mnoge regije u državama navedenim kao dio Balkana znatno se razlikuju od ostatka regije, pa zato rubne države ne vole da ih zovu balkanskim zemljama. To prvenstveno vrijedi za Rumuniju, Hrvatsku i Sloveniju, ali i za Grčku. Šta je od ovoga otvoreno kroz proces evropskih integracija i Šengenski sporazum, uglavnom je poznato kao i to, da je Turska ostala potpuno izvan ovih priča.
Zato kada neko poduzme političke korake da „Otvori Balkan“, jasno je da na Balkanu niko nema pravo biti protiv takve greandiozne ideje i politike i da svaki prigovor tome, vrlo lako postaje kritika državne politike Srbije, što bi po ovom autoru, bilo višestruko štetno.
Neosporna je činjenica da je diplomatija Republike Albanije pridobila podršku Republike Srbije i Republike Sjeverne Makedonije, za vlastiti nacionalni program ujedinjenja Albanaca u jedan, otvoreni političko-pravni prostor. Zašto je Srbija postala glavni nosilac integracija koje završavaju proces „svi Albanci u jednoj državi“, to znaju u Beogradu i o tome već telale salonski demagozi i karijerni analitičari, na nacionalnim televizijama. Mišljenje jednog Bošnjaka i muslimana iz entiteta poznatog kao bošnjačko-hrvatska Federacija BiH, je nepotrebno i vrlo ga je lako diskvalifikovati, na način nekih prljavih režimskih portala i novina, koji su o ovom autoru napisali gomilu besprizornih gluposti i laži adresirajući mu sve ono, što su kao Srbi bili dužni, izgovoriti Aliji Izetbegoviću i njegovom sinu Bakiru, a nisu. Ipak je puno lakše vrijeđati vlastite prijatelje nego dokazanog neprijatelja naroda i države, naročito, ako taj neprijatelj, svojim postojanjem i djelovanjem, pomaže jačanju režima i učvršćuje vladajuću oligarhiju u zemlji. Valjda iz tog razloga, ovaj autor ne može da se sjeti još nijednog imena živog srpskog prijatelja među Bošnjacima a pogotovo takvih nema u Sarajevu. Jer, vlast u Srbiji ponekad demonstrira taj politički i društveni mazohizam i u njega vrlo lako uvlači cijeli narod, pa tu prijatelji preko Drine i nisu potrebni jer Srbija je krenula na drugu stranu: Put Albanije.
Ono što je važno naglasiti jeste činjenica da Hrvate u BiH uopšte ne zanima „otvorena Albanija“ ili „Otvorena Sjeverna Makedonija“, jer živeći na granici Evropske Unije. oni su tu, na nedjeljivom prostoru koji naseljavaju Hrvati i sigurno će iskoristiti sve ustavne mehanizme kojim objektivno raspolažu da cjela BiH bude okrenuta integracijama sa Hrvatskom i Evropskom Unijom. O tome je otvoreno govorio i Predsjednik Savjeta ministara BiH Zoran Tegeltija, ističući da je "Otvoreni Balkan" potreban građanima i privrednicima u BiH, ali...:
„Nažalost, u BiH nema konsenzusa što se tiče "Otvorenog Balkana". Reakcije političkog Sarajeva su očekivane. Meni ne treba odobrenje Predsjedništva. Volio bih da imam usaglašen stav Predsjedništva. Srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik je pokušao da se ova inicijativa usvoji, ali je preglasan i druga dva člana su odbili pridruživanje "Otvorenom Balkanu" -
Jasno je da ni Bošnjaci ne pomišljaju biti dio takve vrste „otvorenosti“ a to opet znači da je Republika Srpska ostavljena na cjedilu. Srbija je otišla na drugu stranu a Bošnjaci i Hrvati nastavljaju držati Srbe kao taoce u zajedničkoj državi. Ista je sudbina i Srba u Crnoj Gori, jer Dritan Abazović možda želi američku podršku i podržava „Otvoreni Balkan“ ali crnogorci su okrenuti Hrvatskoj. U tome će ih slijediti i Bošnjaci Crne Gore što je uglavnom i dovoljno da i Srbi iz Crne Gore nastave svoj evro-atlantski put bez pomoći Srbije.
Postoji sigurno barem jedno ozbiljno pitanje koje se nameće i danas: Zašto Srbija učestvuje u rješavanju pitanja objektivnih nacionalnih problema i zadovoljavanju interesa Albanaca a da istovremeno, uopšte ne otvara i Srpsko nacionalno pitanje, koje bi se u tom regionalnom paketu, konačno i moglo riješiti. Zapadu su Albanci očito važni a Srbima su Albanci baš preskupi za izdržavanje; a cjena je Kosovo. A možda i Republika Srpska i svi Srbi u Crnoj Gori.
Činjenica je da, bez obzira na dileme ipak bi ulazak Republike Srpske i Crne Gore u ovaj proces, kada bi to Srbija zatražila i kad bi to amerikanci dozvolili, izmjenio prirodu i tok ovog procesa, konačno približio Srbe Srbima i ublažio osjećaj gorčine zbog mnogih pitanja koja ciljano, ostaju bez odgovora
Izvor: Pravda
