Žarko Laušević je spadao u najpoznatije i najpriznatije jugoslovenske i srpske glumce druge polovine osamdesetih, čiju karijeru je naprasno prekinuo zločin koji je počinio 1993. i za koji je bio osuđen na višegodišnju robiju u rodnoj Crnoj Gori.
Posle skraćenja presude i pomilovanja, Laušević se odselio u Sjedinjene Američke Države, odakle se vratio najpre ispovednom knjigom „Godina prođe, dan nikad”, a potom i sa još nekoliko autobiografskih dela, kao i nekoliko uloga na televiziji i filmu u poslednjih desetak godina.
Cetinjanin Laušević je završio glumu na Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu 1982. godine, kada postaje i član Jugoslavenskog dramskog pozorišta. Popularnost u Jugoslaviji je stekao ulogom u televizijskoj seriji „Sivi dom” (1986) reditelja Darka Bajića, kao i, između ostalog, filmovima „Šmeker” (1986), „Dogodilo se na današnji dan” (1987), „Braća po materi” (1988), „Boj na Kosovu” (1989), „Kaži zašto me ostavi” (1993) i „Bolje od bekstva” (1993).
Za ulogu u filmu „Oficir s ružom” Laušević je 1987. godine zaslužio Zlatnu arenu za najboljeg glumca na Filmskom festivalu u Puli.
Od brojnih nagrada Laušević je dobio „Zorana Radmilovića” za ulogu u „Kanjošu Macedonoviću” (1989) i Sterijinu nagradu za naslovnu ulogu u predstavi „Sveti Sava” (1990). Laušević je u leto 1993. godine prilikom svađe i sukoba ispred jednog kafića u Podgorici ubio iz pištolja napadače Dragora Pejovića i Radovana Vučinića, a trećeg Andriju Kažića je teško ranio.
Osuđen je na 13 godina zatvora za dvostruko ubistvo. Događaj i njegove posledice koji će mu iz temelja promeniti život Laušević je najpre opisao u autobiografskoj knjizi „Godina prođe, dan nikada” (2011), kao i u nastavku „Druga knjiga” (2013).
„Maja, moja žena, jeste tu, ali je nema. Majka u krilu, drhtavim rukama, drži mokar kišobran. Svi ćutimo. Niko nikoga ne gleda. Do pre dva dana od svega nas je delila samo jedna privremena reč - zatvor. Sada to više nije samo reč. Ni privremena. To je sada novo vreme, novi pogledi, drugi život”, napisao je Laušević u „Drugoj knjizi”.
Treća knjiga „Sve prođe, pa i doživotna” (2018) jeste dnevnik iz zatvora u Zabeli, gde je proveo dve i po godine, stigavši ovde posle 25 meseci u crnogorskom Spužu. Pošto mu je Savezni sud 1998. kaznu smanjio na četiri godine, Laušević je odležavši malo preko toga pušten na slobodu i otišao je 1999. godine za SAD.
„Ti prvi dani, nedelje, van zatvorskih zidina, spuških, zabelskih, ili onih najsumornijih, u Centralnom zatvoru, mogli bi da stanu u jedan jedini Arsenov stih: 'Kao poslije bolesti, opet učim jesti, hodati...'”, napisao je Laušević u svojoj poslednje objavljenoj knjizi „Padre, idiote” (2022). Odlukom Vrhovnog suda Crne Gore 2001. glumac je ponovno osuđen na 13 godina zatvora, dok ga je 2011. pomilovao predsednik Srbije Boris Tadić.
O glumčevoj sudbini dokumentarno-igrani film „Lauš” snimila je Branka Bešević Gajić 2014. godine. Laušević se poslednjih godina ostvario brojne uloge u projektima kao što su film „Smrdljiva bajka” (2015) i serije „Senke nad Balkanom” (2017), „Vreme zla” i „Kalkanski krugovi” (2021). Po motivima knjige „Godina prođe, dan nikad” prošle godine je snimljena serija „Pad” reditelja Bojan Vuletića sa Milanom Marićem u glavnoj ulozi.
Poslednje Lauševićevo pojavljivanje u javnosti je bilo u oktobru na premijeri filma „Heroji Halijarda” reditelja Radoša Bajića, u beogradskoj MTS dvorani, gde se poklonio gledaocima sa ostalim članovima glumačke ekipe.
Izvor: Politika
