Piše: Petar Živković
Postoji veza između svjetske ekonomske krize koja je počela 1929. godine i tadašnjih geopolitičkih dešavanja u svijetu. Velika Britanija je dugo nastojala da spriječi savez kontinentalnih sila u Evropi, naprije Francuske i Rusije, a potom NJemačke i Rusije, odnosno NJemačke i SSSR -a. U tom cilju je koristila strah Francuske od jačanja NJemačke.
Saša Marković je u knjizi „Manifest protiv imperije“ napisao da je vlast vajmarske NJemačke deceniju prije dolaska Hitlera na vlast nastojala diplomatskim putem vratiti ravnotežu u Evropu i izvući NJemačku iz ekonomske krize. Način za to je bila revizija Versajskog sporazuma koja bi omogućila rješavanje pitanja granica i ekonomske krize u NJemačkoj. Revizija je izvršena tek na konferenciji u Lokarnu krajem 1925. godine, ali samo kad su u pitanju zapadne granice NJemačke prema Belgiji i Francuskoj. Vajmarska NJemačka se u tim uslovima okrenula saradnji sa SSSR -om koja je prestala kad je Hitler došao na vlast u NJemačkoj.
Kao što je uspostavila saradnju sa SSSR -om, vajmarska NJemačka je planirala da stvori trgovačko – carinski savez sa Austrijom u cilju zaštite od privredne krize koja je 1929. godine počela u SAD -u. To nije dozvolila Francuska pa su francuske banke obustavile davanje kratkoročnih kredita vodećoj austrijskoj banci „Viner Kredianstalt“. Povlačenje francuskog kapitala je srušilo ovu austrijsku banku koja je zavisila od stranih zajmova, a to je primoralo austrijske banke da povuku svoja sredstva uložena u banke širom Evrope. Tako je slom ove banke 1931. godine izazvao veliku kreditnu krizu u Evropi. Drugi talas ekonomske krize je počeo kada je došlo do sloma velike njemačke banke i kada su američke banke počele da povlače svoja sredstva iz drugih njemačkih banaka.
Ekonomska kriza je omogućila Hitleru da dođe na vlast i tada je Francuska nastojala da sa zemljama Male antante i Balkanskog saveza uspostavi savez sa SSSR -om. Ovo je bio ispravan geopolitički izbor i mogao je spriječiti izbijanje rata, ali je politika saradnje sa SSSR -om nakon nekoliko godina odbačena u korist saradnje sa Velikom Britanijom. To je na kraju dovelo do rata i okupacije Francuske od strane NJemačke.
De Gol je omogućio obnovu francuske nezavisnosti nakon II svjetskog rata, a njegova ideja o Evropi suverenih država od Rejkjavika do Vladivostoka pokazuje da je shvatio greške koje je Francuska radila između dva svjetska rata.
***
Danas EU ponavlja greške predratne Francuske u odnosu prema Rusiji jer korist od današnjeg rata u Ukrajini i sankcija koje je EU uvela Rusiji imaju samo SAD, tačnije povlaštena manjina u SAD -u. EU je još u vrijeme jugoslovenske krize gurnuta u drugi plan od strane SAD koje sistematski sprečavaju svaki pokušaj osamostaljivanja članica EU. Tada su zemlje EZ/EU gajile iluziju da će postati geopolitički subjekt razbijanjem SFRJ i širenjem uticaja na područje SFRJ i na zemlje nekadašnjeg Istočnog bloka.
Zemlje EU su ovu politiku nastavile i u ukrajinskoj krizi od 2014. godine, a to je potvrdila i izjava Angele Merkel da su pregovori u Minsku služili samo za pripremanje sukoba Ukrajine i Rusije. Danas je jasno da je takva politika loša za sve evropske zemlje. Osnivanje AUKUS pakta pokazuje da SAD ne računaju ozbiljno na zemlje EU i da ne žele dobru budućnost za evropske države. To pokazuje i seoba kapitala iz EU u SAD uzrokovana antiruskim sankcijama. Zato zemlje EU moraju promjeniti odnos prema sukobu u Ukrajini i obnoviti dobre odnose sa Rusijom. U tom duhu je i predsjednik NR Kine rekao da zemlje EU moraju povratiti svoj suverenitet ako žele sarađivati sa NR Kinom.
Ekonomska kriza ima svoje objektivne ekonomske uzroke jer se kapitalistički sistem nalazi u fazi kad nije moguć oporavak ranijeg sistema nego treba stvoriti novi društveno – ekonomski model. Ovi ekonomski razlozi i geopolitički činioci su međusobno povezani. To je dobro jer stvaranje višepolarnog svijeta omogućava stvaranje društveno – ekonomskog modela koja odgovara svim građanima, a ne povlaštenoj manjini u zapadnim državama koja je pokušala da stvori zapadnu dominaciju u svijetu.
Evropa se danas nalazi pred izborom. Ili će obnoviti saradnju sa Rusijom ili će doživjeti sudbinu zapadnog dijela Rimskog carstva koji je ušao u „mračno doba“ dok je istočni dio Rimskog carstva doživio preporod. Taj izbor važi za zemlje EU i zemlje koje žele da uđu u EU. Izbor nije težak, a to je saradnja sa Rusijom. To bi značilo ostvarenje ideje De Gola o stvaranju zajednice suverenih država od Atlantika do Pacifika. Takvo rješenje današnje geopolitičke i ekonomske krize je dobro i za Srbiju (i znači povoljno rješenje statusa Kosmeta u skladu sa Ustavom Srbije), zemlje nastale na području SFRJ i druge balkanske zemlje jer im to omogućava bolju budućnost u sastavu Evroazijske unije.
POVLAČENJE IZ ZAPADNIH DELOVA BAHMUTA: Ukrajinci uništili strateški važan objekat (FOTO/VIDEO)
Izvor: Pravda
