Mišel Himenez je bila kapetan naftnog tankera u Meksičkom zalivu početkom 2022. kada je čula za čitalačku grupu Biblije koju su organizovali članovi posade. Iako je bila krštena u rimokatoličkoj crkvi kao dete, nisu je odgajali ni u toj niti u nekoj drugoj veri. Eksperimentisala je sa modernim uverenjima kao i sa zen-budističkom meditacijom, ali tu nije našla svoje duhovno utočište. NJen novi susret sa hrišćanstvom odveo ju je prema pravoslavnoj liturgiji.

„Jednostavno osećam neodoljivo božansko prisustvo… da će sve biti kako bi trebalo da bude bez obzira na bilo šta drugo”, priseća se tridesetšestogodišnja Himenez svog prvog iskustva sa pravoslavnog bogosluženja. Krštena u ovoj crkvi dan pre Uskrsa 2022, čime je postala deo male, ali brzo rastuće grupe Amerikanaca različitog porekla koji su prigrlili pravoslavlje poslednjih nekoliko godina.

Iznenadni rast

Pravoslavlje je jedno od dva krila hrišćanstva koja su nastala posle Velike šizme u 11. veku, odnosno posle rascepa sa Rimokatoličkom crkvom koje je nastalo prevashodno zbog neslaganja oko autoriteta pape. Pripadnici pravoslavnih crkava pripadaju porodici crkava sa istorijskim korenima u Istočnoj Evropi, Rusiji i području istočnog Mediterana, koje su tradicionalno okrenute prema carigradskom patrijarhu kao svom duhovnom vođi.

Među pravoslavnim stanovništvom u SAD dominiraju imigranti iz istorijskih zemalja ove crkve kao i njihovi potomci. Ali poslednjih godina, potpomognute dostupnošću informacija na internetu, pravoslavne crkve privlače sve više pažnje kod ljudi koji nemaju predačke veze sa pravoslavljem, što je trend koji se po svoj prilici ubrzao od početka pandemije KOVID-19.

Neki sveštenici širom zemlje navode rast broja svojih vernika za više od 15 odsto tokom jedne godine, zahvaljujući preobraćenjima, što je u suprotnosti sa opštim trendom opadanja u drugim hrišćanskim denominacijama.

Aleksej D. Krindač, nacionalni koordinator američkog Biroa pravoslavnih hrišćanskih crkava (U.S. Census of Orthodox Christian Churches), rekao je da je broj vernika koji ispovedaju i praktikuju pravoslavnu veru u SAD 2020. godine bio 675.000, što je pad sa 816.000 tokom poslednjih deset godina, i veliki broj parohija je gubio vernike počev od početka pandemije. Ali, Krindač navodi da je oko 13 odsto pravoslavnih parohija „živnulo” počev od 2020, mereno ne samo brojem vernika već i drugim parametrima, kao što su dolaženje na crkvene službe, finansijski prilozi, uključenost u versko obrazovanje i učešće u parohijskim aktivnostima izvan bogosluženja. Istaknuta posebnost ovih parohija, navodi, jeste natprosečni udeo preobraćenika.

Neki kažu da nije slučajnost što je pandemija, sa svojim društvenim i ekonomskim poremećajima, privukla pridošlice tradicionalnim učenjima drevne vere i lepoti njenog bogosluženja, koje se posebno očitava u poštovanju ikona.

Odoleti vremenu

„Svi smo iskusili svet u kojem se tlo pomerilo ispod naših nogu”, kaže sveštenik Stiven Metjuz, iz crkve u Blaf sitiju, u Tenesiju. „Mnogo ljudi… žudi za nečim što će izdržati iskušenja vremena, bez obzira šta se dešava u svetu”.

Mnogi od preobraćenika koji su se pridružili parohijama koje su živnule od početka pandemije su mladi samci, kaže Krindač.

Kajl Rigs, dvadesetšestogodišnji narednik američke Nacionalne garde i nekadašnji batpista iz Bol Graunda u DŽordžiji, koji se pridružio pravoslavnoj crkvi 2021. godine, navodi da su mnogi muškarci jedva dočekali iskušenje strogog crkvenog režima molitvi i posta. Od pravoslavnih hrišćana se tradicionalno očekuje da ograniče unos hrane i da se u različitim stepenima uzdržavaju od pojedinih vrsta hrane, uključujući meso i ribu, tokom otprilike polovine dana u godini, iako uobičajeno sveštenici savetuju novim preobraćenicima da se postepeno prilagođavaju ovoj disciplini.

Preobraćenici u pravoslavlje su skloniji konzervativnijim društvenim i moralnim stavovima, na primer, u odnosu prema jednopolnim brakovima i rukopolaganju žena, u poređenju sa onima koji su odrasli u ovoj crkvi, kaže Krindač.

Sveštenik DŽonatan Ivanov iz njujorške crkve u Širliju, na Long ajlandu, kaže da su mnogi preobraćenici napustili ranije denominacije koje su zauzele liberalnija gledišta o nekim društvenim pitanjima i pridružili su se pravoslavnoj crkvi kao svojevrsne izbeglice, pošto su tu liberali i dalje vrlo mala manjina.

Doktor Kolet Holman, dvadesetdevetogodišnja lekarka i majka iz Kingsporta u Tenesiju, koja je nekada dolazila u evangelističku crkvu, postala je pravoslavka nedugo pre braka sa drugim pravoslavnim preobraćenikom 2020. godine. Navodi da ju je jedan protestantski prijatelj pitao kako je mogla da se pridruži crkvi u kojoj samo muškarci mogu da budu sveštenici; rekla je da joj to nije predstavljalo problem.

„Pravoslavna crkva poštuje žene. Mi poštujemo majku Božiju više od drugih svetaca”, kaže Holman.

Dolazak ljudi bez etničkog pravoslavnog nasleđa ponekad izaziva napetosti. Barnaba Pauel, nekadašnji pentakostalni pastor koji predvodi parohiju u Kamingu, u DŽordžiji, severno od Atlante, kaže da pojedini pripadnici zajednice grčko-američkog porekla nastoje da ga uklone jer nije grčkog porekla. Međutim, kako ističe, uspeva da ih nadvlada.

Sveštenik kaže da je njegova briga sada da osigura, davanjem časova grčkog jezika i održavanjem godišnjeg grčkog festivala, da barem 75% od 450 preobraćenika poštuju važnost grčke kulture u istoriji njihove vere.

DŽenifer Mekdenijel, dvadesetdevetogodišnja grafička dizajnerka i nekadašnji baptista iz NJujorka, koja je prešla u pravoslavlje 2017. godine, kaže da se oseća kao stranac kada prisustvuje bogosluženju liturgije na grčkom. S druge strane, u Ivanovljevoj parohiji na Long Ajlandu, gde se liturgija služi na engleskom, oseća se kao svoj na svome. U toj parohiji polovina vernika su preobraćenici, premda je ona jedini vernik afroameričkog porekla.

Ivanov, koji je odrastao u pravoslavnoj porodici makedonskog porekla, rekao je da su preobraćenici počeli da „menjaju usmerenje crkve od etničke, zatvorene zajednice prema misionarskoj, evangelističkoj zajednici otvorenoj ka spoljašnjem svetu”, što je nužan potez da bi crkva opstala u Sjedinjenim Državama.

Preobraćenici „donose sa sobom ne samo entuzijazam, već i mnogo znanja o tome odakle dolaze. Te uvide mogu da prenesu parohijama koje posle nastoje da dopru do drugih ljudi i prenesu im veru”, navodi Ivanov.

Izvor: The Wall Street Journal/Novi standard