Piše: Predrag Ćeranić
PAD Damaska otvorio je pitanje refleksije tog događaja na Balkan, odnosno – da li će „reformisani teroristi“, tj. bivši borci Al Kaide i drugih radikalnih islamskih grupa na Bliskom Istoku, svoju sirijsku pobjedu širiti na Kavkaz i Balkan, što je 2015. godine tzv. Islamska država namjeravala da učini po osvajanju Damaska.
Koliko je Rusija u Siriji izgubila i da li je u geopolitičkom smislu negdje pak dobila – to je drugo pitanje.
Šta možemo očekivati na Balkanu?
Od raspada Jugoslavije i povezano s tim, ratova devedesetih, Balkan se u geopolitičkom smislu u zapadnim centrima moći ne posmatra kao jedinstven prostor. Rusko politološko gledište i dalje Balkansko poluostrvo tretira kao jedinstvenu cjelinu. Međutim, umjesto eks Jugoslavije na Balkanu postoji više nezavisnih država. Dio balkanskih država su članice Evropske unije, dio nije.
Većina je, sa izuzetkom Srbije i Bosne i Hercegovine (zbog protivljenja Republike Srpske) pod NATO kišobranom. Za zemlje koje se geografski nalaze na Balkanu, a nisu članice EU, nevezano da li su u NATO ili ne, ustalio se naziv Zapadni Balkan.
To nije proizvoljna odrednica. Pod Zapadnim Balkanom podrazumijeva se prostor na kojem su zemlje koje nisu poželjne u EU, već im je namijenjena uloga predvorja EU, B lige, sive zone – to je osnovno stajalište Brisela, odnosno najvažnijih članica EU.
Potrebno je da se međusobno ekonomski i politički uvežu i kao kolektiv sarađuju sa EU. To je osnovna politička poruka Berlinskog procesa, najpoznatijeg političkog projekta bivše njemačke kancelarke Angele Merkel.
Ali, postoji još jedna važna poruka EU za zemlje Zapadnog Balkana, a radi se o tome da na ovom prostoru nije poželjan ni ruski ni kineski uticaj. Ta poruka je i dalje na snazi i veoma je aktuelna.
Kineske ekonomske investicije i ruske gasovode Evropska unija na Balkanu ne želi. Ali, što se tiče EU, ona je potisnuta iz svih važnijih procesa i donošenja odluka. Politički i ekonomski kapaciteti EU potrošeni su još tokom invazije na Irak, kada su slijedili američku i britansku politiku.
Američku politiku EU i danas dosljedno slijedi, i to uglavnom na svoju štetu.
Uvođenje sankcija Rusiji njemački privrednici su propratili zgražavanjem i ocijenili kao nepotrebnu i razarajuću odluku po budućnost EU. Zbog nesnalaženja u migrantskoj krizi, Merkelovu su prestali smatrati najmoćnijom ženom svijeta, niti se NJemačka od tada smatra za lidera EU. Pravi lider EU su Sjedinjene Države.
Rušenje Berlinskog zida označilo je početak monopolarnosti. Tada su Sjedinjene Države preuzele vodeću ekonomsku i vojnu ulogu u svijetu. Mnogi su se tada sjetili Čerčilove procjene da će se, ako padne Berlinski zid, u roku od deset godina potresti svijet, čime je napravio aluziju na čuvenu knjigu DŽona Rida o Oktobarskoj revoluciji („Deset dana koji su potresli svijet“). Međutim, ruska vojna intervencija u Siriji označila je početak rušenja monopolarnosti i stvaranje multipolarnosti. Poražena je Islamska država, ruski politički uticaj se proširio Bliskim istokom, a potom je počeo da se širi i Afrikom.
U Vašingtonu su procijenili da bi Rusija na Bliskom Istoku i u Africi mogla imati uticaj kao nekada Sovjetski Savez.
BRIKS je postao ideja primamljiva za mnoge zemlje koje su se željele osloboditi američke dominacije. Ali, poraz snaga Sirije i ulazak «reformisanih terorista» u Damask donio je nove međunarodne okolnosti.
Pad Damaska možemo takođe posmatrati kao novih deset dana koji su potresli svijet. Zaokupljena vojnom intervencijom u Ukrajini Rusija nije bila u mogućnosti da u punom kapacitetu pomogne Siriji. Iran i njegova proksi vojska Hezbolah su oslabljeni u sukobima sa Izraelom.
Sirijska armija je takođe oslabljena neprekidnim bombardovanjem od Izraela i demotivisana jer Vlada Bašara el Asada nije uspjela ekonomski da oporavi zemlju. Nije ni mogla, naftna polja kontrolišu Kurdi koji su pod američkom zaštitom.
Zemlju su štitile iranske jedinice i one lojalne Asadu, a vazdušnu podršku obezbjeđivale su ruske vojne snage. U ekonomskom smislu Sirija se oslanjala na pomoć Irana. Turska i Izrael podržali su snage koje su preuzele vlast u Siriji.
Rusija se iz Sirije može povući, ali Iran ne može. U kojoj mjeri će novonastale prilike uticati na razvoj multipolarnosti? Kako će se, opet, to odraziti na Zapadni Balkan?
Bez obzira da li će ruske vojne baze ostati u Siriji ili će ih Rusija napustiti, prioritet za Rusiju, i sve zemlje koje sa nadom gledaju u Rusiju, jeste razvoj specijalne vojne operacije u Ukrajini. U tom kontekstu se stvari po Rusiju odvijaju veoma dobro. Ruske jedinice napreduju, svakodnevno potiskuju ukrajinsku vojsku.
Srbija i Bosna i Hercegovina su jedine zemlje Zapadnog Balkana koje nisu uvele sankcije Rusiji. Crna Gora, Sjeverna Makedonija i Albanija su to kao čalnice NATO već učinile.
Što se brže ruska vojska približava zapadnim granicama Ukrajine to više raste njen uticaj na Zapadnom Balkanu. Utiče i na političke prilike u EU u smislu da antiruske snage gube tlo pod nogama.
Sa druge strane, rezultat američkih izbora, odnosno pobjeda Donalda Trampa, takođe u Evropi slabi antiruske snage. Nova američka administracija će, sudeći po najavama Trampa i njegovih saradnika, Zelenskom uskratiti podršku, rat u Ukrajini prepustiće Evropljanima, dok će se Sjedinjene Države fokusirati na Kinu.
Sve u svemu, Rusija može očekivati povoljan razvoj situacije u Ukrajini. Ruska pobjeda u Ukrajini je veoma važna za multipolarnost i novi svjetski poredak koji se stvara u smislu većeg uvažavanja malih od velikih.
GRAĐEVINSKI FAKULTET OTKRIO: Šta sve nedostaje u objavljenoj dokumentaciji o nadstrešnici
Izvor: Sveosrpskoj.com
