Piše: Petar Živković
Finska nema vojsku koja može da ugrozi Rusiju, ali zapadni centri moći mogu pokušati da iskoriste Finsku za izazivanje etnocentričnih sukoba na području Ruske Federacije.
***
Finska je dugo bila u sastavu Švedske (1154 – 1809), a 1809. godine je ušla u sastav Rusije sa statusom autonomne velike kneževine i u sastavu Rusije je bila do 1917. godine. Period ruske vlasti je značajan za Finsku jer je za vrijeme švedske vlasti i prvih godina ruske vlasti nad Finskom službeni jezik i jezik plemstva u Finskoj bio švedski jezik. Rusija je omogućila da 1863. godine finski jezik dobije status službenog jezika, 1865. godine je uvedena posebna finska valuta, a 1878. godine je osnovana finska vojska. Autonomija je kratko bila smanjena u vrijeme Aleksandra III i Nikolaja II, ali je 1905. godine potpuno obnovljena, a polufeudalna skupština je postala izborna skupština.
Nakon reformi cara Aleksandra II 1861. godine je počela izgradnja novog društveno – ekonomskog modela, tj. razvoj kapitalizma u Finskoj koji je postojao do sredine XX vijeka. Finska privreda se počela razvijati na osnovu šumskog i rudnog bogatstva i osnovane su drvna, papirna, tekstilna i metaloprerađivačka industrija (prerada željeza), ali društveno – ekonomsko stanje u zemlji nije bilo dobro. Sve do 1930. godine 70% stanovništva je bilo zaposleno u poljoprivredi, šumarstvu i ribarstvu. Stanje u poljoprivredi nije bilo dobro jer je 1910. godine samo 40% seljaka imalo zemlju. Finska privreda je i pored toga ostvarila napredak zahvaljujući povlasticama na velikom ruskom tržištu, a početkom XX vijeka se zbog konkurencije ruskih preduzeća okrenula stranim tržištima. Država je od druge polovine XIX vijeka imala veliku ulogu u privredi, a od 1919. godine uloga države se povećava preko potpuno državnih i mješovitih preduzeća.
SSSR je pred početak II svjetskog rata tražio zamjenu dijela teritorija sa Finskom da bi osigurao stratešku zaštitu Lenjingrada od njemačkog napada i ponudio je Finskoj više teritorije nego što bi dobio SSSR. Finska je to odbila i došlo je do rata, a SSSR je nakon pobjede uzeo strateški važan dio teritorije oko Lenjingrada i to je omogućilo da ovaj grad uz velike žrtve izdrži njemačku opsadu tokom rata. Finska je u II svjetskom ratu poražena i nakon rata je postala neutralna zemlja sa dobrim odnosima sa SSSR -om.
Nakon II svjetskog rata u Finskoj je stvoren novi društveno – ekonomski model. Sprovedena je agrarna reforma pa su se u zemlji pojavila brojna mala imanja. Dolazi do razvoja industrije i tercijalnog sektora i to je omogućilo smanjivanje zavisnosti finske privrede od izvoza drveta. Došlo je i do velikih socijalnih promjena u oblasti zdravstva, školstva, nauke i kulture i od početka 60 -ih godina XX vijeka je stvorena država blagostanja sa velikim učešćem javnog sektora. 1980. godine je samo 10% radnika radilo u poljoprivredi i značajno je povećan broj kvalifikovanih radnika.
Velik preobražaj finske privrede je ostvaren zbog finske neutralnosti i privredne saradnje sa SSSR -om. O tome govori i podatak da je Finska savladala posljedice svjetske energetske krize (naftni šokovi iz 1973. godine i 1979. godine) zahvaljujući energentima iz SSSR -a. Društveno – ekonomski model države blagostanja se u Finskoj počeo napuštati nakon pada Berlinskog zida 1989. godine, a ubrzan je nakon nestanka SSSR -a 1991. godine. Finska je 1995. godine postala član EU. Ulazak zemlje u NATO pakt je dio ovog procesa koji je pokazao loše rezultate jer je srušio osnovu posljeratnog finskog preporoda.
***
U sastavu Finske se nalaze i autonomna Olandska ostrva. Kad je Finska 1809. godine ušla u sastav Rusije u sastavu finske autonomije su bila i Olandska ostrva na kojima je bila ruska vojska. To nije odgovaralo Švedskoj i Velikoj Britaniji, ali Švedska je nakon 1815. godine postala neutralna i prisustvo ruske vojske na ovim ostrvima za nju više nije bilo od presudnog značaja. Velika Britanija se nije pomirila sa prisustvom ruske vojske na Olandskim ostrvima i zato je nakon Krimskog rata (1853 – 1856) u Parizu potpisan mir koji je doveo ne samo do demilitarizacije Crnog mora nego i do demilitarizacije Olandskih ostrva. Finska se 1917. godine odvojila od Rusije, a 1918. godine je počeo građanski rat u Finskoj i tada je Švedska posala vojsku na Olandska ostrva u svojstvu mirovnih snaga između ruske vojske i snaga koje su dolazile iz Finske, a kasnije su po odluci finske vlasti na ostrva umjesto švedskih vojnika došli njemački vojnici.
Olandska ostrva su nakon izlaska Finske iz sastava Rusije htjela da iziđu iz sastava Finske i da opet postanu dio Švedske, ali je nakon kraćeg sukoba Finska 1920. godine dala veliku autonomiju Olandskim ostrvima koja su tako ostala u sastavu Finske. Stanovnici Olandskih ostrva to nisu prihvatili, ali je Društvo naroda 1921. godine odredilo da Olandska ostrva imaju autonomiju u okviru Finske i da ostanu demilitarizovana. Na Olandskim ostrvima zbog toga nema vojske, a ulogu bezbjednosnih snaga ima policija Olandskih ostrva. Autonomija obuhvata postojanje posebne zakonodavne, izvršne i sudske vlasti, posebnu zastavu, poštu i samostalno članstvo u Nordijskom savjetu, a prilikom ulaska Finske u EU ova autonomna oblast je zadržala poseban status. Većinsko švedsko stanovništvo ima dvojno državljanstvo. Jedan poslanik predstavlja interese ove autonomne oblasti parlamentu Finske. Ovaj oblik autonomije su strane sile predlagale kao jedan od načina rješavanja političkih kriza u državama koje su nakon 1991. godine stvorene na području SFRJ.
***
Razvoj sukoba ukrajinskih i ruskih snaga pokazuje da se uskoro može očekivati pobjeda Rusije, a budući da zapadni centri moći ne pokazuju namjeru da se ovaj sukob riješi političkim putem moguće je da će se još neke zemlje uključiti u sukob. To pokazuju vježbe NATO pakta održane u Rumuniji, najveće vazdušne vježbe od osnivanja NATO pakta „Vazdušni branilac 23“, a postojao je plan da se vježbe NATO pakta održe i na KiM. Ove vježbe su otkazane, ali je došlo do zaoštravanja situacije na Kosmetu. U ovim vazdušnim vježbama značajnu ulogu su dobile Estonija i Letonija, a svoje snage je poslala i Švedska iako još nije član NATO pakta i to pokazuje značaj Baltičkog mora za NATO pakt.
Finska je značajna za NATO pakt ne samo zbog Baltičkog mora nego i zbog Arktika i to pokazuje odluka Danske, Norveške, Švedske i Finske da osnuju zajedničke vazduhoplovne snage u cilju jačanja pozicije Zapada na području Arktika.
Finska (zajedno sa Estonijom) je značajna za antiruske planove Zapada na Arktiku i u Sibiru jer zapadni centri moći često izazivaju etnocentrične sukobe sa ciljem unutrašnjeg podrivanja drugih država. Primjer ovakvog djelovanja je govor predsjednika Estonije na petom zasjedanju Svjetskog kongresa ugro – finskih naroda koje je 2008. godine održano u Rusiji. Na zasjedanju su učestvovale i delegacije Finske i Mađarske. Predsjednik Estonije je u okviru govora opisao izlazak Estonije iz SSSR -a kao sticanje slobode i način za očuvanje estonske nacionalne posebnosti uz zaključak da mnogi ugro – finski narodi još nisu napravili svoj izbor. To je bio prikriveni poziv ugro – finskim narodima da se odvoje od Rusije, a zapadni centri moći su i na druge načine nastojali da podstaknu ugro – finske narode u Ruskoj Federaciji da se okrenu protiv ruske države.
To nije dalo očekivane rezultate jer Ruska Federacija svojim političkim uređenjem omogućava zaštitu prava svih naroda koji žive u Rusiji (autonomne republike, okruzi i dr.), ulaže u razvoj kulture ovih naroda i omogućuje im učešće u dobiti koju ostvaruju preduzeća koja koriste prirodna dobra ruskog Arktika i Sibira uz brigu o zaštiti životne sredine. Arktički narodi u zapadnim zemljama nemaju ovakvu zaštitu zbog velikog uticaja zapadnih transnacionalnih kompanija. U slučaju otvorenog sukoba Rusije i NATO pakta zapadni centri moći mogu ponovo pokušati da izazovu etnocentrične sukobe u Rusiji, a tada bi veliku ulogu u zapadnim planovima imale Finska i Estonija.
Zapadni globalisti su pokrenili proces deindustrijalizacije EU. Finskoj zato suštinski odgovaraju dobri odnosi sa nuklearnom silom Rusijom i da poput Mađarske teži stvaranju Evrope suverenih država od Rejkjavika do Vladivostoka koju bi podržali i američki suverenisti. Takvo rješenje suštinski odgovara i nama jer su dešavanja u Skandinaviji i na Baltiku suštinski povezana sa dešavanjima na području Crnog mora i Balkana. Evropa suverenih država podrazumijeva i ulazak zemalja nastalih na području SFRJ, drugih balkanskih država i Mađarske u sastav Evroazijske unije. To je pouzdan način da se i pitanje Kosmeta koji je neotuđivi dio Srbije riješi u skladu sa Ustavom Srbije.
Ostale tekstove Petra Živkovića pogledajte OVDE.
Izvor: Pravda
